Jeziora
Pojezierze Iławskie / Region / Jeziora
Jeziora
Pojezierza Iławskiego charakteryzują się wysokim stopniem „niezurbanizowania” i jest to wartość nie do przecenienia.
Jeziora
Pojezierze Iławskie znajduje się na terenie zlewni czterech rzek: Drwęcy z Iławką ( część wschodnia i środkowa gminy), Osy ( część zachodnia gminy) i Liwy ( fragment północno-zachodni) oraz Wisły (fragment zachodni). Na jego terenie jest 87 jezior, z czego tylko na terenie gminy Iława znajduje się 75 akwenów. W większości to jeziora przepływowe.
Są to jeziora : Balewskie, Barlewickie, Bartążek, Bądze, Burgale, Cibory, Czarne Dolne, Czarne Górne, Czyste, Dauby, Dąbrówka, Diabła (in. Oczko lub Bagienko), Długie, Drwęckie, Dzierzgoń, Ewingi, Francuskie, Gardzień, Gaudy, Gębin, Gil Mały, Gil Wielki, Grażymowskie Wschodnie, Grażymowskie Zachodnie, Goryńskie, Gryźliny, Ilińsk, Iławskie, Iłgi, Isąg, Januszewskie, Jaśkowskie, Jeziorak, Jeziorak Mały, Karaś, Karnickie, Kawki, Kęty, Klasztorne (Pojezierze Iławskie), Klasztorne (powiat kwidzyński), Kocioł, Kuchnia, Kuck, Lekarty, Liwieniec, Łabędź, Łasińskie, Łąki, Morąg, Mełno, Merynos, Morliny, Mortąskie, Motława, Mułka, Narie, Nogat, Orkusz, Ostrowin, Parleta, Perkun, Piotrkowskie (powiat iławski), Płajtek, Płaskie, Połowęż, Puzy, Radomno, Rucewo Wielkie,Rucewo Małe, Sajmino, Sambród, Siemiańskie, Skiertąg, Smordy, Sowica, Stęgwica, Studa, Suskie, Szeląg Wielki, Szeląg Mały, Szymbarskie, Święte, Trupel, Tynwałdzkie, Urowiec, Wukśniki, Zajezierskie, Zimnochy, Żabie. Kilka z nich w zestawieniach poniżej :
Jeziora o powierzchni ponad 99 ha leżące :
- w gminach Iławy: Jeziorak 3193,4 ha, Karaś 362,9 ha, Łabędź 308 ha, Szymbarskie 165,2 ha, Iławskie 154,5 ha, Widłągi 122,6 ha, Starzykowskie ok. 100 ha,
- w gminie Kisielice: Trupel 303,6 ha, Goryńskie 201,7 ha, Dłużek 100,7 ha,
- w gminach Lubawy brak,
- w gminie Susz: Watlewskie ok. 200 ha, Gaudy 152,5 ha, Plimy ok. 120 ha, Januszewskie 111,3 ha, Bronowskie ok. 100 ha,
- w gminie Zalewo: Jeziorak 3193,4 ha, Płaskie, 615,8 ha, Ewingi 491 ha, Rucewo Wielkie 186,1 ha, Abiskarskie 152 ha, Jaśkowskie 146 ha.
W powiecie iławskim znajduje się 5 rezerwatów przyrody, obejmujących jeziora. Są to jeziora Jasne i Luba, Karaś w gminie Iława oraz Czerwica i Gaudy w gminie Susz. Ilość jezior znajdujących się w granicach miast Powiatu Iławskiego Iława (6), Kisielice (1), Susz (1), Zalewo (1).
Najgłębsze jeziora to :
- w gminach Iławy: Urowiec 31,8 m, Szymbarskie 25,1 m, Czyste 22 m, Łąckie 20 m, Jasne 19,8 m,
- w gminie Kisielice: Dłużek 14,9 m, Goryńskie 9,9 m,
- w gminach Lubawy: Zwiniarz 5,5 m,
- w gminie Susz: Kawki 13,1 m, Kolmowo 5,7 m, Suskie 5,3 m,
- w gminie Zalewo: Pozorty 16,7 m, Jaśkowskie 16 m, Witoszewskie 12,2 m.
d. Bansee See, pow.150 ha, maks. gł. 6, 7 m, szer. 750 m, dł. 3 km, rodzaje ryb : sandacz, węgorz, szczupak, lin, karaś, okoń, płoć. Zbiornik ten, bardzo malowniczo wkomponowany w otoczenie, rozciąga się z pn. zach. na pd. wsch. j. Bądze wypływa rów, prowadzący wodę do rzeczki Liwy. Na plosie jeziora leży jedna mała wysepka. Wybrzeże wznosi się wysoko; od strony zach. jest nawet strome, tylko przy pn. krańcu, w pobliżu wsi Bądze jest uformowane płasko lub pagórkowato. Otoczenie akwenu stanowią głównie lasy, jedynie przy wsi Bądze znajdują się podmokłe łąki i pola uprawne. W sąsiedztwie środkowej części zach. brzegu leży wieś Dolina.
d. Dubno, Duben See, jezioro deltowe o pow.63, 5 ha, maks. gł. 3,7 m, rodzaje ryb : leszcz, szczupak, sandacz, węgorz. Jezioro rozciąga się z pn. na pd. Należy do systemu jezior zach. odgałęzienia Kanału Elbląskiego. Przy pd. krańcu j. Dauby znajduje się wlot do kanału, prowadzącego do j. Jeziorak; w środkowej części brzegu wsch. Wejście do kanału, który biegnie na wsch. do J. Drwęckiego lub Rudej Wody. Brzegi są wysokie, górzyste i odcinkami strome, jedynie przy obu krańcach zbiornika ukształtowane płasko. Otaczają je głównie pola uprawne; w pn. części wsch. brzegu znajduje się kępa leśna. Przy brzegu zach. leży wieś Duba, a przy pd. wsch. części – Mozgowo.
leży na szlaku Kanału Elbląskiego. Stanowi ono fragment dawnej zatoki morskiej. W wyniku stopniowego zamulania i zarastania powstał wyjątkowy w Europie obszar – ostoja wodnego ptactwa. Jest rezerwatem przyrody od 1966 roku. Powierzchnia jeziora i gruntów do niego przyległych zajmują obszar ok. 3300 hektarów. Jezioro jest bardzo płytkie, przeciętna głębokość wynosi, bowiem 1,25 metra natomiast na odcinkach, które zostały pogłębione nie przekracza 3 metrów. Na turystów odbywających podróż po Kanale Elbląskim na pokładzie statku lub jachtu czekają niesamowite wrażenia. Widok czapli siwej siedzącej na gnieździe, kormoranów wypatrujących swojej zdobyczy, bogactwo roślinności, która porasta jezioro zachwyca wielu pasażerów. Na Drużnie zaobserwowano 210 gatunków ptactwa wodnego i błotnego, z których 110 gniazduje tu na stałe. Spotkać można tu m. in. mewę śmieszkę, rybitwy, perkozy, żurawia, kaczki a także orła bielika.
d. jezioro Zalewskie, Ewing See, pow. 490,4 ha, maks. gł. 3 m, maks. szer. 2,4 km, dł. 3,6 km, rodzaje ryb: węgorz, karaś, lin, płoć, leszcz, sandacz. Jezioro o owalnej linii brzegowej z wąską i mocno wydłużoną na pd. zatoką przy pd. wsch. brzegu. U krańca tej zatoki znajduje się wlot do kanału, który łączy j. Ewingi z najdalej na pn. wysuniętą partią Jezioraka. J. Ewingi jest wypłycone, mocno zarośnięte roślinnością wodną. Zupełnie płaskie brzegi są otoczone podmokłymi łąkami i moczarami. Przy pn. części wsch. brzegu leży Zalewo,a w pobliżu brzegu pd. wieś Koziny. Jezioro Gardzień pow.85 ha, maks. gł. 2 m, szer. 300 m, dł. 3, 5 km, rodzaje ryb: lin, szczupak, leszcz, płoć, okoń, karaś. Jezioro to, położone w ładnej okolicy, jest wąskie i bardzo mocno rozciągnięte z pn. wsch. na pd. zach. Przez zbiornik przepływa rzeka Osa: prowadzi ona wodę z j. Osa i wpada przy pn. krańcu, odpływa zaś z przeciwległego końca Gardzienia do j. Szymbarskiego. Wysokie, pagórkowate brzegi otoczone są kompleksami leśnymi. Przy pd. zach. części akwenu leży Gardzień. W pobliżu obu wydłużonych brzegów przebiegają śródleśne drogi do wsi Siemiany.
d. jezioro Gilowskie, Duży Gil, dł.6,5 km, pow.539 ha, maks. gł. 20 m, maks. szer. 1,6 km, rodzaje ryb: leszcz, płoć, szczupak, okoń. Wydłużone jezioro o osi przełamanej z pn. wsch. na pd. Linia brzegowa rozwinięta. Północna część jeziora rozwidlona na dwie zatoki wydłużone z pn. wsch. na pd. zach. Południowa część wydłużona w kierunku pn. pd. Do pn. części Gila Wielkiego uchodzi strumień z odległego o 1,5km j. Kocioł, do pd. wsch. części z odległego ok.75 m j. Gil Mały, odpływ z Gila Wielkiego na wsch. przez j. Iłgi. Wzdłuż brzegów znajdują się polne i leśne drogi lub ścieżki. Brzegi okolone szerokim pasem trzcin, przeważnie dość wysokie, w dużym stopniu zalesione. W środkowej części wsch. brzegu leży miejscowość Gil Wielki.
d. Jelonek długość 5,3 km, maksymalna głębokość 27 m, pow. 235 h. Przedzielony groblą-nasypem nieczynnej obecnie trasy kolejowej Ostróda – Morąg. Z tego powodu są dwie nazwy jeziora, pólnocna jezioro Ilińsk, południowa jezioro Jelonek. W środkowej części znajduje się niewielka, 10- arowa wysepka.
pow.156 ha, maks. gł.2, 8 m, szer. do 750 m, dł.3, 7 km, rodzaje ryb: sandacz, szczupak, węgorz, karaś, leszcz, płoć, amur, karp, lin. Jest to bardzo malownicze jezioro, mocno wydłużone z pn. wsch. na pd. zach.; pd. część akwenu kilkakrotnie zmienia kierunek i ostatecznie skręca na zach. Linię brzegową urozmaica zatoka położona w środkowej części zach. brzegu. Największa spośród trzech wysp, wysoka i porośnięta lasem, leży w środkowo – pn. części zbiornika. Pozostałe dwie wyspy znajdują się również w partii pn., jedna przy brzegu zach., druga blisko samego krańca. Przez jezioro przepływa rzeka Iławka; dopływa ona z j. Jeziorak i wpada do zach. zatoki, wypływa do rzeki Drwęcy z pd. krańca. Do j. Iławskiego doprowadza wodę również strumyk z j. Łabędź. Brzegi akwenu są wysokie, górzyste i pagórkowate, często stromo opadające do lustra wody. Otoczenie stanowią pola uprawne i łąki, zaś w pd. części zach. brzegu rośnie las. W odległości około 750 m na zach. leży Iława; przy pd. krańcu znajduje się Osiedle Lubawskie, a w pobliżu wsch. brzegu-wieś Dół.
pow.117 ha, maks.gł.3 m, szer. do 1 km, dł. 2, 7 km, rodzaje ryb: szczupak, lin, karaś, leszcz, płoć, okoń. Składa się z dwóch basenów połączonych ze sobą przewężeniem. Pierwszy z nich rozciąga się ze wsch. na zach., drugi-wydłużony jest z pn. zach. na pd. wsch. Linia brzegowa jest urozmaicona licznymi małymi zatokami i półwyspami. Do akwenu dopływają strumyki z j. Piotrkowskiego, j. Czerwicy i uchodzą przy jego wsch. krańcu; z przeciwległego krańca wypływa rzeka Liwa. Lustro wody otoczone jest wysokimi, miejscami stromymi brzegami, jedynie środkowa partia wybrzeża pd. jest płaska. Bezpośrednia okolica jeziora porośnięta jest lasami. W odległości około 1700 na pd. zach. leży wieś Januszewo.
d. Jäskendorfer See, Stäbing See, dł.3, 6 km, pow.153 ha, maks. gł.16, 5 m, szer. do 800 m, typ sielawowy, Jezioro to wąskie i mocno wydłużone z pn. na pd. jest połączone rowem z j. Karnickim Pn. W pd. części plosa znajduje się mała, podmokła wyspa. Brzegi zbiornika są wysoko wzniesione i na wielu odcinkach stromo opadają do lustra wody. Przy pn. części wsch. wybrzeża rozciąga się las, z pozostałych stron pola uprawne. Jedynie przy pd. krańcu jeziora położone są podmokłe łąki i moczary. W pobliżu przeciwległego krańca zbiornika leży wieś Jaśkowo.
d. Gizerek, Jezierzyce, Geserich See, jezioro rynnowe. Najdłuższe jezioro w Polsce, szóste, co do wielkości w kraju; pow.4.149 ha (wraz z j. Płaskim i wyspami), maks. gł. 12, 8 m, dł. 27, 4 km, szer.0, 2 – 3, 4 km; rodzaje ryb: lin, sum, sandacz, amur, szczupak, węgorz, karaś, leszcz, płoć, karp. Spotkać tu można wiele zwierząt (np. dziki, sarny, jelenie) i ptaków (np. czaple, kormorany).
d. Abiskar See, pow. 123 ha, maks. gł. 3, 1 m. Przez jezioro biegnie nasyp, który rozdziela na pół położone niżej jezioro. Na nasypie o szer. 40 mb. i wys. 10 mb. poprowadzono kanał o długości 484 m. Środkiem idzie rynna o gł. około 1, 5 m.
pow.80 ha, maks. gł. 8, 8 m, leszcz, płoć, szczupak, węgorz, sandacz, lin. Jezioro w kształcie owalu, nieco wydłużonego z pn. na pd. Z pd.-wsch. części wypływa strumyk, toczący wodę do j. Gil Wielki. Kocioł łączy się rowem z j. Karnickim Pd. Na plosie jeziora w części pd. zach. znajdują się dwie małe, płaskie, zadrzewione wysepki. Wybrzeże od strony zach. jest uformowane wysoko, z innych stron płasko lub wznosi się łagodnie ponad lustro wody. Jezioro leży wśród lasu, tylko przy pn. części wsch. brzegu znajduje się wieś Karnity.
pow.309 ha, maks. gł. 10, 5 m, szer. do 1, 9 km, dł. 3, 9 km, hodowlane, rodzaje ryb: sandacz, szczupak, okoń, płoć, karp, amur. Rozciąga się z pn. wsch. na pd. Zach. Linię brzegową zbiornika urozmaica wąska i wydłużona zatoka przy zach. Brzegu. Na plosie jeziora leży pięć wysp: trzy małe wysepki położone są przy pn. krańcu; dwie-nieco większe i porośnięte drzewami znajdują się przy zach. brzegu, na wysokości podstawy zatoki. J. Łabędź jest połączone rowami z rzeką Iławką i j. Iławskim. Brzegi akwenu są na ogół płaskie lub łagodnie wzniesione, tylko w części pn.-wsch. oraz wokół zach. zatoki obrzeże jest wysokie i strome. Bezpośrednią zlewnię jeziora stanowią głównie łąki, zwykle podmokłe oraz niewielkie odcinki pól uprawnych. W pobliżu zbiornika leżą wsie: w środkowej części wsch. brzegu Karłowo; przy zach. zatoce Kamień Duży i Nowa Wieś; na brzegu zach. wieś Windyki. Przy brzegu pd.- wsch. biegnie szosa.
pn.- zach. odnoga j. Jeziorak, pow.629 ha, maks.gł.6 m, szer.2, 4 km, dł. 5, 3 km, rodzaje ryb: węgorz, sandacz, lin, leszcz, płoć, karaś, szczupak. Zbiornik o nieregularnym kształcie, nieco wydłużony z zach. na wsch. Od jego pd. wsch. części biegnie odnoga skierowana na pd., a przy krańcu skręcająca na wsch. W tym miejscu łączy się ona przewężeniem z plosem Jezioraka. Druga, większa zatoka znajduje się przy brzegu pn. zach. Na jeziorze, przy brzegu pd. zach., leżą cztery podmokłe wyspy. Posiada połączenie z j. Zdryńskim i rowem z j. Rucewo Małe. Wybrzeże zbiornika jest na ogół płaskie i podmokłe. Od strony pd. przylega do niego las, od zach. zabudowania i łąki, przy brzegu wsch. łąki, a na pn. łąki i pola uprawne. Przy brzegu pn. wsch. znajduje się wieś Jerzwałd.
pow.106 ha, maks. gł.16, 2 m, rodzaje ryb: sandacz, szczupak, lin, okoń, węgorz, płoć, leszcz. Zbiornik, składający się z dwóch akwenów. Zach., o szerokim plosie i nieco wydłużony z pn. na pd., w pd. części skręca na pd. i tu łączy się z akwenem wsch., wąskim i mocno rozciągniętym na pn. Wschód. W środkowej części pd. brzegu znajduje się duża, wąska, wydłużona na pd. wsch. zatoka. Na akwenie zach., na środku plosa leży duża, porośnięta lasem wyspa, wysoko wzniesiona nad lustro wody. Od pn. dopływa do akwenu zach. strumyk j. Zgniłek k/j. Radomno oraz potok, zbierający wodę z jeziora Łąki i Czerwonego. Z krańca niewielkiej zatoki przy pd. części zach. brzegu wypływa rzeczka Struga, odprowadzająca wody do rzeki Drwęcy. Całą pn. część obrzeża zajmują lasy, na pozostałych brzegach rozciągają się pola uprawne i łąki. Brzegi jeziora są pagórkowate, na przemian wysokie i płaskie lub łagodnie wzniesione. Na wybrzeżu pd. leży wieś Radomno. Przy brzegach pd. i zach. przebiegają szosy, przy pozostałych drogi gruntowe.
pow.108 ha, maks. gł. 3, 3 m, hodowlane, rodzaje ryb: szczupak, lin, okoń, sum. Jezioro o owalnym kształcie, połączone rowem z j. Rucewo Wielkie oraz wąskim kanałem z j. Płaskim. Wejście do tego kanału znajduje się przy brzegu pd. zach. Na plosie zbiornika, w jego części pn. zach. leży wysoka, pagórkowata wyspa. Wokół płaskich, miejscami trudno dostępnych brzegów rozciągają się najczęściej podmokłe łąki i mokradła, jedynie przy pn. wsch. części znajdują się pola uprawne.
dł.3, 3 km, pow.219 ha, maks. gł. 7, 5 m, szer.1, 6 km, hodowlane, rodzaje ryb: szczupak, lin, okoń, sum. Zbiornik ten jest zbliżony kształtem do trójkąta równobocznego z jednym wierzchołkiem skierowanym na pd. zach. W części wierzchołkowej łączy się kanałem z j. Rucewo Małe odpływa do j. Płaskiego. Wybrzeże jest na ogół płaskie lub wznosi się łagodnie ponad lustro wody. Od strony zach. przylega do niego kompleks leśny, od pn. i pd. Rozciągają się pola uprawne, przy wsch. brzegu leżą podmokłe łąki.
dł. 12 km, pow 650 ha, maks. gł. 28 m, szer. 1,75 km, hodowlane rodzaje ryb : okoń, szczupak, sandacz. Ciekami i kanałami łączy się z sąsiednimi jeziorami: Ilińskim, Bartążkiem i Sambrodem. Brzegi w większości są wysokie i strome, otoczone lasami, jedynie w części południowej i północnej brzegi są otoczone polami i łąkami.
pow.58, 9 ha, maks.gł.3, 7m. Bardzo malownicze jezioro, mocno skręcające z pn. na pd. wsch. Linia brzegowa jest od strony zach. urozmaicona wąską, rozciągającą się na pn. zatoką. Silm łączy się rowem z j. Szymbarskim. Wokół wysokich i odcinkami stromych brzegów roztaczają się lasy, tylko od strony pn. zach. ciągną się pola uprawne. Tu leży wieś Kamionka. W pobliżu brzegów zbiornika przebiegają drogi śródleśne. Jezioro objęte jest strefą ciszy.
pow.165 ha, maks.gł.6 m, szer. do 900 m, dł.4, 4 km, rodzaje ryb: leszcz, płoć, okoń, szczupak, karaś. Malownicze jezioro, wydłużone z pn. zach. na pd. wsch., z urozmaiconą linią brzegową. Przy pd. krańcu znajduje się zatoka, rozciągnięta w kierunku pn. wsch., druga – półokrągła zatoka leży w środkowej części wsch. brzegu. Przez zbiornik przepływa rzeka Osa; doprowadza ona wodę z j. Gardzień. Osa wpada przy pd.-wsch. brzegu, wypływa zaś do j. Ząbrowskiego z pn. krańca. J. Szymbarskie ze Stęgwicą i Silmem łączą rowy. Brzegi są na ogół wysokie i strome, tylko odcinki wybrzeża wschodniego uformowane są płasko. Na brzegu południowym i przy pd. wsch. krańcu jeziora rosną lasy. Wąski pas lasu obejmuje również pn. część zach. brzegu. Z pozostałych stron rozpościerają się pola uprawne i łąki. Przy południowym krańcu zbiornika leży wieś Kamionka.
pow.26, 1 ha, maks.gł.31, 8 m, rodzaje ryb: okoń, leszcz, szczupak, węgorz, sandacz, lin, płoć. Owalny zbiornik o osi skierowanej z pn. Na pd., położony w malowniczym otoczeniu. Jest on połączony z j. Duży Płajtek i j. Jeziorak. Brzegi są wysokie i odcinkami strome. Urowiec leży w Lasach Siemiańskich, po zach. stronie j. Jeziorak, około 1800 m na zach. od wsi Siemiany. Na środku wsch. brzegu znajduje się leśniczówka Szwalewo.
zwane również Szwarcenowskim, ma pow. 251,94 ha, maks gł. 7,8 m jest cenionym akwenem przez turystów, jak i wędkarzy. Swoją nazwę jezioro zawdzięcza legendzie o królowej Elli von Stangen. Podróżując wozem konnym wpadła ze stromego brzegu do wód jeziora. Kiedy wyłowiono jej ciało sługa krzyknął: trup elli! Właśnie od tego zawołania miała powstać nazwa akwenu. Długość linii brzegowej akwenu to ponad 15 kilometrów. Jezioro ma charakter przepływowy, przepływa przez nie Młynówka. Występuje tu leszcz, okoń, sandacz, szczupak, a nawet węgorz. Gospodarzem łowiska jest PZW w Toruniu.
d. Wuchsnig See, pow.118, 5 ha, maks. gł.68 m, najgłębsze jezioro, położone na Pojezierzu Iławskim. Położone na wschód od miasteczka Miłakowo.
Opracowano na podstawie :
• https://pojezierzeilawskie.pl – dostęp 2009 r.
• Zdjęcia zbiory własne, Internet
region, pojezierze iławskie, jeziora: gizerek, jezierzyce, geserich see, balewskie, barlewickie, bartążek, bądze, burgale, cibory, czarne dolne, czarne górne, czyste, dauby, dąbrówka, długie, drwęckie, dzierzgoń, ewingi, francuskie, gardzień, gaudy, gębin, gil mały, gil wielki, grażymowskie wschodnie, grażymowskie zachodnie, goryńskie, gryźliny, ilińsk, iławskie, iłgi, isąg, januszewskie, jaśkowskie, jeziorak, karaś, karnickie, kawki, kęty, klasztorne (pojezierze iławskie), klasztorne (powiat kwidzyński), kocioł, kuchnia, kuck, lekarty, liwieniec, łabędź, łasińskie, marąg, mełno, merynos, morliny, mortąskie, łąki, motława, narie, nogat, orkusz, ostrowin, parleta, perkun, piotrkowskie (powiat iławski), płajtek, płaskie, połowęż, puzy, radomno, rucewo wielkie, rucewo małe, ruda woda (dudzkie), sajmino, sambród, siemiańskie, skiertąg, smordy, sowica, stęgwica, studa, suskie, szeląg wielki, szeląg mały, szymbarskie, święte, trupel, tynwałdzkie, urowiec, wukśniki, zajezierskie, zimnochy, żabie