jest mało znanym, najstarszym kanale żeglownym w Europie !. Kanał Dobrzycki łączy Zalewo nad  jeziorem Ewingi z jez. Jeziorak a dalej z Iławą. Chociaż został zbudowany dużo wcześniej ( 1331 – 1334 r. ) niż  zespół kanałów inż. Steenke stanowi jego naturalne uzupełnienie. Na mapie miast, które łączy bezpośrednio zespół kanałów i jezior, oprócz Iławy, Ostródy, Elbląga należy dodać Zalewo. Obrazuje to najlepiej Schemat Dróg Wodnych na końcu artykułu.

Jakie względy zadecydowały o tej bezprecedensowej inwestycji w pierwszej połowie XIV wieku, w kraju dopiero co kolonizowanym, zrealizowanej przez niedawno przybyłych osiedleńców z dalekiej Turyngii? Jak przebiegała budowa tego kanału przy ówczesnym stanie techniki i narzędzi pracy? Z czym musieli zmierzyć się inwestorzy przy budowie tego kanału? Zapewne niedługo potem, jak nowi osadnicy zamieszkali tereny w osadzie nazwanej przez nich Saalfeld (Zalewo), zaświtała w ich umysłach myśl wykorzystania walorów nowej ojczyzny, gęstej sieci jezior i rzek, z zamiarem stworzenia dogodnych warunków dla transportu naturalnych bogactw tych okolic na dalsze rynki, ale też na potrzeby powstającego własnego ośrodka miejskiego.

Wizja otwarcia okna wodnego na świat, stała się konieczna wręcz do urzeczywistnienia także z uwagi na potrzeby związane z budową miasta. Najbliższe okolice powstającej osady, od dawna eksploatowane przez Prusów rolniczo, nie były zasobne w lasy, skąd można byłoby czerpać drewno, które na liście materiałów budowlanych zajmowało czołowe miejsce. Wtedy domy wznoszono z drewna lub drewna i gliny, najczęściej w konstrukcji szkieletowej. Materiału tego używano też do konstrukcji stabilizujących grunt pod fundamentami, do budowy rusztowań i konstrukcji pomocniczych. Dlatego też duże ilości drewna stały się wręcz niezbędne do wybudowania murowanego kościoła w Zalewie. Krzyżacy zaplanowali tutaj budowę majestatycznej budowli sakralnej, mającej też cechy obronne. Również na potrzeby miejscowej cegielni, która dostarczałaby budulec, potrzebne były spore ilości drewna. Oprócz surowca drzewnego, na budowę fundamentów kościoła i murów miejskich trzeba było również dowieźć z dalszych okolic znaczne ilości kamieni, które nie występują w najbliższych okolicach miasta6. A najtańszym i bardzo dogodnym sposobem dowiezienia tych materiałów z nie tak dalekich okolic na południe od Zalewa, z puszczy nad Jeziorakiem, był transport wodny.

Połączenia jezior Ewingi i Jezioraka przy szacowanym wtedy poziomie ich luster na wysokości 100 m. n. m. wymagało wykopaniu rowu o długości prawie 760 m15. Musiał być on szeroki co najmniej na 4 m, głęboki maksymalnie na 1,5 m, a o szerokości dna około 2 m16. Takie parametry umożliwiały już spław drewna, czy przepłynięcie łodzią, jednak, ze względu na szerokość, z ograniczoną możliwością mijania się (w tym celu służyły mijanki, to jest poszerzone odcinki kanału). Głębokość 1,5 m gwarantowała na dłuższy czas, ze względu na nieuniknione zamulenie, możliwość korzystania z kanału. Ponadto ważne to było z uwagi na sezonowe w ciągu roku wahania poziomu wód, które w dla jezior oberlandzkich wynosi współcześnie średnio 40 cm w ciągu roku17. Przy powyższych parametrach objętość ziemi konieczna do usunięcia wynosiła 3.420 m3.

Dobrzyki leżały na drodze prowadzącej z Zalewa do Biskupstwa Pomezańskiego, która dalej za wsią biegła pomiędzy jeziorem Rucewo Małe a Jeziorem Płaskim, w kierunku Susza. Po raz pierwszy odnotowana ona została w źródłach w 1343 roku “ad viam, que ducit de Salveld in Resenberck”. Przeprawienie się suchą stopą przez wykopane połączenie wodne pomiędzy jeziorem Ewingi a jeziorem Jeziorak wymagało wybudowania mostu. Nie musiała to być jakaś monumentalna budowla, gdyż przepływające kanałem łodzie nie były jednostkami dużymi, a tratwy łatwo można było przepchnąć nawet pod niezbyt wysoko postawioną budowlą nawodną. Pierwszy most zbudowano zapewne już wkrótce po wybudowaniu kanału, najtańszym kosztem, z drewna, z surowca najbardziej dostępnego w okolicy.

Użytkowanie kanału
Dokument wydany w Dzierzgoniu 25 kwietnia 1334 roku zezwalał wszystkim, którzy mieszkają w Zalewie „lub przed nim” (chodziło o mieszkańców przedmieścia i zapewne Półwsi, która należała od jej założenia do miasta) bez jakichkolwiek opłat „płynąć Jeziorakiem do Iławy i gdziekolwiek indziej w swoich interesach”.