Karnity
Karnity
osada Pojezierza Iławskiego historycznym świadectwem dziejów.
Karnity
Karnity (niem. Karnitten) – osada w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie ostródzkim, w gminie Miłomłyn, nad jeziorem Kocioł. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.
Wieś położona jest około 13 km na zachód od Miłomłyna i około 27 km na północny zachód od Ostródy. Od nazwy wsi nazwano pobliskie jezioro Karnickie. W roku 1973 jako majątek Karnity należały do powiatu morąskiego, gmina Zalewo, poczta Boreczno. Nazwa wsi wywodzi się najprawdopodobniej z języka staropruskiego. W pokrewnym do niego języku litewskim „karna” oznacza korę.
Karnity długi czas pełniły funkcję folwarku w większych dobrach ziemskich. Po raz pierwszy wymienione są w 1349r. , w przywileju wsi Bożęcin. Pierwotnie był tu folwark zakonny, który po wojnie trzynastoletniej, w roku 1470, został nadany wraz z innymi dobrami ziemskimi Hansonowi von Schönaich, dowódcy wojsk zaciężnych, za służbę w wojsku krzyżackim.
We włączonych administracyjnie do wsi Karnity pobliskich Karnitkach znajduje się zespół pałacowo – parkowy z neogotyckim pałacem. Obecny pałac w Karnitach wzniesiony został w 1856r. w stylu neogotyckim. Całe założenie pałacowo-parkowe jest wyjątkowe pod względem uroku kompozycji i utrzymane w duchu romantyzmu. Pałac usytuowany jest nad brzegiem jeziora Karnickiego. Jego bryła jest malowniczo zróżnicowana, jedno-, dwu- i trój-kondygnacyjna, z oktagonalną wieżą narożną od strony podjazdu i czteroboczną od strony jeziora. Charakterystyczne gotyckie sklepienie krzyżowe z lunetami wieńczy podcień wejścia głównego. Wszystkie elewacje zwieńczono pseudokrenelażem, ryzality dodatkowo sterczynami. Balustrady tarasów wykonano ze sztucznego kamienia z neogotyckim ornamentem czwór liścia i rybiego pęcherza. Do dziś zachowała się oryginalna stolarka, kominki we wnętrzach, a w pomieszczeniach reprezentacyjnych stropy belkowe. Budynek w całości obłożony jest cegłą klinkierową. Od strony północnej pałacu położony był kompleks zabudowań gospodarczych, z mieszkaniami dla służby, wozownią, stajniami, a przede wszystkim duża, bardzo efektowna ujeżdżalnia, obecnie adaptowaną na hotel. W ujeżdżalni zachowała się otwarta, podwieszona więźba drewniana, o bardzo pięknej i bogatej snycerce. Romantycznej zabudowie pałacu, cech „obronnych ” dopełniały, obecnie już nieczytelne, obwarowania z bastionami, wkomponowane w obszar przypałacowego, rozległego parku krajobrazowego.
Podobno ostatnia właścicielka Christa von Günther z domu von Allbedyll, popełniła samobójstwo na wieść o zbliżających się froncie sowieckich wojsk. Po wojnie zamek pełnił funkcję ośrodka wypoczynkowego. Na terenie dawnych sadów, w części południowej parku, wzniesiono domki letniskowe. Od 1995 r. kompleks pałacowy wraz z parkiem został zakupiony i przeznaczony na całoroczny hotel.
Po II wojnie światowej pałac wykorzystywany był jako ośrodek wypoczynkowy. Baza noclegowa ośrodka powiększona została o domki letniskowe wybudowane na terenie dawnych sadów, w części południowej parku.
Od 1995 r. pałac wraz z parkiem jest w posiadaniu firmy prywatnej, która prowadzi tu całoroczny hotel. Na wzgórzu w części południowej parku znajduje się cmentarz dawnych właścicieli.
Pałac w Karnitach był sceną dla jednego z głównych wątków w „Pan Samochodzik i Złota Rękawica” książki dla młodzieży Zbigniewa Nienackiego. Był on rezydencją szalonego barona, mieszkała tu Diana Denver i „Święty”. To w tej rezydencji Pan Samochodzik został podstępnie spuszczony tajną zapadnią w pułapkę i musiał się wspinać po zewnętrznej ścianie od okna do okna.
Karnity
Opracowano na podstawie :
• https://pojezierzeilawskie.pl – dostęp 2009 r.
• Zdjęcia zbiory własne, Internet
pojezierze iławskie, osady i wsie, bałoszyce, boreczno, buczyniec, bukowiec, chmielówka, czulpa, dobrzyki, frednowy, gajdy, gałdowo, gardzień, gardzień, gizerek, grunwald, gubławki, jaśkowo, jażdżówki, jerzwałd, kamieniec k. susza, kamionka, karnity, kwietniewo, laseczno, liksajny, liwa, ławice, łukta, makowo, małdyty, matyty, mózgowo, nowa wieś, ogrodzieniec, prątnica, rąbity, rodowo, rożek, rudzienice, rychliki, sarnówek, sąpy, siemiany, skitławki, stary dzierzgoń, stary folwark, sudwa, szałkowo, szymbark, śliwa, tabórz, tłokowisko, trupel, tynwałd, wenecja, wieprz, ząbrowo