Łukta

Pojezierze Iławskie / Region / Wsie / Łukta

Łukta

osada Pojezierza Iławskiego historycznym świadectwem dziejów.

Łukta GOK

Łukta

Herb Łukty przedstawia 5 pałek wodnych wychodzących z wody. Herb jest mocno związany z historią i położeniem miejscowości i gminy. Nazwa pochodzi bowiem od staropruskiego słowa “Lucte”, oznaczającego sitowie. Początkowo w herbie znajdowała się ta właśnie roślina. W 1939 roku zastąpiona została pałkami wodnymi, które symbolizują 5 dróg wiodących do Łukty. Łukta położona jest we wschodniej części historycznych Prus Górnych zwanej Hockerlandią, obejmującej tereny dawnej Pogezanii, około 17 km od Morąga

Wieś Locken powstała w 1340 roku. Zasadźcą wsi był Prus Jone. W 1352 roku miejscowość otrzymała przywilej lokacyjny, a już w 1414 roku została zniszczona przez wojska polskie, w wyniku czego spłonęły 4 karczmy, młyn i 12 gospodarstw. W 1448 roku Łukta liczyła 20 włók, a majątek – 6. W tym okresie Łuktę zamieszkiwało 10 chłopów, 12 zagrodników, 23 pszczelarzy, piekarz i rzeźnik. Funkcjonował także tartak. Jednak w czasie wojny trzynastoletniej wieś uległa ponownemu spustoszeniu. W 1454 roku stacjonowali w Łukcie zaciężni czescy w służbie krzyżackiej.

Sto lat później w Łukcie znajdowały się dwie karczmy, młyn, a oprócz chłopów, pracowali kowal i garncarz. Pod koniec XVI wieku działały już 4 karczmy, szkoła oraz cegielnia. W 1587 roku Łukta posiadała 20 włók (z czego cztery były własnością kościoła). W 1630 roku spłonęły tartak i młyn. Od 1706 roku w Łukcie odbywały się stałe targi końskie. W latach 1709 – 1710 na dżumę zmarła znaczna część mieszkańców. W 1714 roku uprawiano 17 włók, a 18 leżało odłogiem, postawiono nowy młyn i tartak. W 1783 roku Łukta stanowiła wieś królewską liczącą 33 domy. W latach 1806 – 1807 Łukta została spustoszona przez kwaterujące tam wojsko francuskie. W 1820 roku mieszkało 212 osób, w 1939 roku- 780. W 1939 r. we wsi mieszkało 780 osób. Po 1945 roku Łukta została wsią gminną, liczącą w 1978 roku 733 mieszkańców. W dniu 31 grudnia 2011 roku w  Łukcie mieszka 1190 osób. 

Na początku XV wieku został wzniesiony przez Krzyżaków kościół w Łukcie, budowę którego wsparli finansowo Wielcy Mistrzowie Zakonu: Konrad von Jungingen oraz Ulrich von Jungingen. Po 1525 roku przeszedł on w posiadanie ewangelików. W 1807 roku kościół został zniszczony przez wojska francuskie, potem był odbudowywany i restaurowany w latach 1878 – 1879. Po wojnie, w 1945 roku, przejęty został na nowo przez katolików i był sukcesywnie remontowany. W 1958 roku sprowadzono do kościoła w Łukcie replikę obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej. W 1971 roku parafię objął ks. Romuald Szczeciński. W roku 1986 miało miejsce ważne wydarzenie. Parafię nawiedził bowiem obraz Matki Boskiej Częstochowskiej. W 1989 roku parafię przejął ks. Kazimierz Dubowski, a 2012 roku ks. Jerzy Malewicki.

8 listopada 2014 roku Szkoła Podstawowa i Gimnazjum w Łukcie otrzymały zaszczytne imię Żołnierzy Niezłomnych. Wybór imienia był wyjątkowo trafny, ponieważ żołnierze niezłomni, wyklęci przez komunistów, w roku 1946 przeprowadzali operacje zbrojne między innymi na terenie lasów Taborskich, z których duża część znajduje się na terenie naszej gminy. Ich dowódcą był major Zygmunt Szendzielarz, noszący pseudonim „Łupaszko”. 

Do swoich żołnierzy mówił: „ . . . wypowiedzieliśmy walkę na śmierć i życie tym, którzy za pieniądze, ordery lub stanowiska z rąk sowieckich mordują najlepszych Polaków domagających się wolności i sprawiedliwości… nie jesteśmy żadną bandą, tak jak nas nazywają wyrodni synowie naszej Ojczyzny. My jesteśmy z miast i wiosek polskich. Walczymy za świętą sprawę, za wolną, niezależną, sprawiedliwą i prawdziwie demokratyczną Polskę . . . „

 Często powtarzał, że „wojna Zachodu z Sowietami jest nieunikniona”, co było złudną nadzieją. W drugiej połowie 1945 roku Stany Zjednoczone potrzebowały radzieckiego wsparcia w wojnie z Japonią, ponadto Zachód był wdzięczny Armii Czerwonej za ogromny wkład w pokonanie hitlerowskich Niemiec i ich sojuszników. Tragedia Polaków, których przodkowie żyli od wieków na Kresach Wschodnich była dla Zachodu sprawą drugorzędną.

Szlaki rowerowe:

  • żółty szlak rowerowy: Łukta – Komorowo – Pelnik – Łęguty – Grazymy – Wynki – Łukta o łącznej długości 24,5 km
  • zielony szlak rowerowy: Łukta – Dragolice – Florczaki – Nowaczyzna – Swojki – Żabi Róg – Gubity – Kozia Góra – Gucin – Kolonia Mostkowo – Łukta o łącznej długości 27,9 km
  • niebieski szlak rowerowy: Łukta – Molza – Dąg – Plichta – Tabórz – Niedźwiady – Białka Leśna – Florczaki – Ramoty – Łukta o łącznej długości 27,3 km

Zabytki:

  • gotycki kościół wzniesiony w roku 1407 wraz z przylegającym cmentarzem, wpisany do wojewódzkiego rejestru zabytków
  • w kościele płyty nagrobne Achacego Bocka i jego żony z początków XVII wieku
  • wykopaliska archeologiczne wskazują na przynależność Łukty i jej okolic w okresie neolitu (4200–1700 lat p.n.e.) do tzw. kultury ceramiki sznurowej; w Łukcie znaleziono typowe dla kultury ceramiki sznurowej kamienne topory zwane łódkowatymi

Opracowano na podstawie :
• https://pojezierzeilawskie.pl – dostęp 2009 r.
• Strona Gminnego Ośrodka Kultury
• Morąg z dziejów miasta i powiatu
• Strona Gminy Łukta
• Strona Urzędu Gminy Łukta
• Zdjęcia zbiory własne, Internet

pojezierze iławskie, osady i wsie, bałoszyce, boreczno, buczyniec, bukowiec, chmielówka, czulpa, dobrzyki, frednowy, gajdy, gałdowo, gardzień, gardzień, gizerek, grunwald, gubławki, jaśkowo, jażdżówki, jerzwałd, kamieniec k. susza, kamionka, karnity, kwietniewo, laseczno, liksajny, liwa, ławice, łukta, makowo, małdyty, matyty, mózgowo, nowa wieś, ogrodzieniec, prątnica, rąbity, rodowo, rożek, rudzienice, rychliki, sarnówek, sąpy, siemiany, skitławki, stary dzierzgoń, stary folwark, sudwa, szałkowo, szymbark, śliwa, tabórz, tłokowisko, trupel, tynwałd, wenecja, wieprz, ząbrowo