Małdyty, Maldeuten wieś położona w powiecie ostródzkim, w gminie Małdyty, w północno–wschodniej części Pojezierza Iławskiego, nad jeziorem Sambród, w odległości 12 km na zachód od Morąga. W latach 1945–1946 miejscowość nosiła nazwę Niebytów. Nie jest historycznie uzasadnione uznawanie obecnej nazwy miejscowości jako tożsamej z niemiecką miejscowością Maldeuten. Po II wojnie światowej i przejęciu władzy przez administrację polską przez pewien czas funkcjonowała nazwa Małdyty tylko dla obszaru dawnego majątku ziemskiego, natomiast siedziba gminy znajdowała się w miejscowości Niebytów (teren obecnych Małdyt). Następnie została dołączona miejscowość Czulpa – wieś utworzona po 1914 roku po parcelacji majątku Maleuten. Do obszaru obecnych Małdyt przyłączona została także osada mająca niemiecka nazwę Schneidemühle – czyli Tartak – którą założono po 1860 roku na terenie osuszonego częściowo Jeziora Sambród. Na dnie tego jeziora w wyniku obniżenia lustra wody o 5,5 m znalazła swą lokalizację także stacja kolejowa Maldeuten. Główną część obecnych Małdyt stanowi przedwojenna miejscowość Freiwalde – obecnie Leśnica, stąd powojenna nazwa stacji – Wolny Bór. Do Małdyt weszła część Leśnicy (teren od dawnej cegielni w stronę toru kolejowego). W 1949 roku uruchomiono Zakład Drzewny w Małdytach, który w 1951 roku przemianowano na Morąskie Zakłady Przemysłu Terenowego w Małdytach.

Wieś wymienianajest w dokumentach w 1350 roku jako osada pruska pod nazwą Maudithen. Z pewnością jednak Małdyty istniały przed 1350 rokiem. Nazwa osady wywodzi się od Prusa o imieniu „Maudyc” lub od rośliny (w litewskim mauda to cykuta). Około 1400 roku Małdyty były folwarkiem zakonnym. Po wojnie trzynastoletniej, od połowy XV aż do XVII wieku, miejscowość należała na prawie magdeburskim do rodu von Schlieben, rycerzy zaciężnych. W 1648 Fryderyk von Schlieben (starosta tylżycki) sprzedał Małdyty von Houwaldowi za sumę 5 tys. florenów polskich. Dobra te obejmowały wówczas Małdyty, wieś Zajezierze, folwark Fiugajki i młyn wodny Czulpa. W XVIII i w pierwszej połowie XIX wieku Małdyty były ważną stacją węzłową ruchu dyliżansów. Stąd rozchodziły się trakty do Morąga, Ostródy, Elbląga i Zalewa. Uruchomienie w 1860 roku Kanału Elbląskiego ułatwiło transport towarów.

W XIX stuleciu w skład dóbr w Małdytach wchodziły także dwa folwarki: Górka oraz Sople. Około 1900 roku obszar całego majątku obejmował 1786 ha, w tym 283 ha lasów. W 1914 roku wspomniane posiadłości stały się własnością Towarzystwa Rolnego (Landgesellschaft), które rozparcelowało ziemię na gospodarstwa chłopskie. W Małdytach i Zajezierzu – ze względu na duże zabudowania gospodarcze – pozostały tak zwane resztówki. Natomiast folwark Fiugajki został podzielony całkowicie. W Małdytach nie było szkoły. Dzieci musiały uczęszczać do szkoły w pobliskim Zajezierzu, która istniała od XVIII wieku. W 1782 roku wieś składała się z 5 gospodarstw. Natomiast w 1818 roku w siedmiu gospodarstwach domowych mieszkały 53 osoby. W 1939 roku gmina (łącznie z Zajezierzem) liczyła 775 mieszkańców. Przez Małdyty wiedzie Kanał Elbląski.

Zabytki :

Neogotycka oficyna pałacowa w stylu wiktoriańskim z wieżyczką w kształcie obecnym została zbudowana ok. 1830. Kiedyś była to część dużego kompleksu pałacowego, należącego do dóbr Augusta II Mocnego.

Pałac uległ zniszczeniu w czasie II wojny światowej, zachowała się jedynie oficyna, brama wjazdowa i pozostałości parku z pomnikowymi drzewami. Na wprost rośnie okaz ponad 150-letniej tui, jednej z największych w Polsce. W skrajnej części parku natomiast króluje ponad 400-letni dąb „Kłobuk”. Oficyna, oryginalnie odgrywała rolę budynku administracyjnego i stajni wyjazdowych na potrzeby pałacu.