Kanał Elbląski, pochylnia Buczyniec.
Bukowy las, zatoka Widłągi.
Żaglówki w porcie, OW Jażdżówki.
Śladami przeszłości, wieś Sampława.
<
>
W ramach operacji wschodniopruskiej w dniach 23 - 30 sierpnia 1914 r. na wschód od wsi Stębark (Tannenberg) rozegrano decydujące dla I wojny światowej starcie pomiędzy siłami Cesarstwa Niemieckiego, 8 Armią dowodzoną przez generała Paula von Hindenburga i Ericha Ludendorffa a siłami Rosji, 2 Armią generała Aleksandra Samsonowa, który po przegranej bitwie popełnił samobójstwo.
Działania wojenne zakończyły się całkowitą klęską Rosjan. Niemcy wzięli do niewoli ponad 92 000 jeńców. Zdobyto prawie 500 dział ze znajdujących się na wyposażeniu 2 Armii. Liczbę zabitych i zaginionych żołnierzy rosyjskich szacuje się na około 30 000. Przestały istnieć korpusy XIII i XV, z których uratowało się zaledwie 50 oficerów i 2100 żołnierzy.
... mapa bitwy pod Tannenbergiem 27 - 21 sierpnia 1914 r.
... mapa gen.Żylińskiego z 1914 r. (plik został udostępniony przez Archiwum Państwowe w Poznaniu)
... oddziały rosyjskie w trakcie przemarszu.
... patrol rosyjski na linii frontu w Prusach Wschodnich.
... patrol kawalerii rosyjskiej na linii frontu w Prusach wschodnich.
... rosyjscy żołnierze podnoszący ręce w akcie kapitulacji.
... feldmarszałek Hindenburg, generał Ludendorff (drugi z prawej), pułkownik Hoffmann (pierwszy z prawej), podczas bitwy pod Tannenbergiem.
... Tannenberg (Stębark) gen. Francois rozmawia z gen. Alujewem
... rosyjscy więźniowie deportowani poza Iławę
... rosyjscy jeńcy
... jeńcy wojenni oczekujący na chleb
... pomnik upamiętniający Hindenburga i Ludendorffa
... cmentarz w Sudwie
Po klęsce nad Marną, zwycięstwo Niemiec w tej bitwie miało ogromnej znaczenie psychologiczne. Zapoczątkowało także kult marszałka von Hindenburga jako bohatera spod Tannenberga i w znacznym stopniu przyczyniło się do wybrania jego kandydatury w 1925 r. na prezydenta Rzeszy. Jednak główna zasługa wygranej bitwy przypadła generałowi Maxowi Hoffmannowi(1869-1927), który swoje wybitne doświadczenie w taktyce i strategii wojennej zdobył podczas wojny rosyjsko-japońskiej w latach 1904-1905, co okazało się niezwykle przydatne w walce z Rosjanami.
W niemieckiej historiografii bitwa rozegrana z wojskami Jagiełły zwana jest pierwszą „Bitwą pod Tannenbergiem”, który to fakt wykorzystano propagandowo przedstawiając wielkie zwycięstwo, odniesione w roku 1914 (druga „Bitwa pod Tannenbergiem”) jako rewanż za Grunwald 1410 r.
W społecznym odbiorze bitwa pod Tannenbergiem z roku 1914 zaczęła pełnić rolę najważniejszego niemieckiego symbolu zwycięstwa i była doskonałym pretekstem do upamiętnienia tego wydarzenia.
W roku 1932 niemiecko - szwajcarski reżyser Heinz Paul zrealizował film pt."Tannenberg", ukazujący działania wojenne, zrealizowany na miejscu historycznej bitwy w Prusach Wschodnich, oraz w UFA' s Babelsberg Studios w lecie 1932 r. Koszty produkcji wynosiły ponad pół miliona marek (do realizacji zatrudniono 8000 osób). Film Tannenberg, gloryfikując niemieckie zwycięstwo z roku 1914, przyczynił się do utrwalenia tego sukcesu jako narodowego symbolu Niemiec.
... Walter und Johannes Krüger, Dobry Wiatr (I miejsce) projekt nawiązuje do starogermańskich bloków kamiennych w Stonehenge - choć nie tylko ...
... zamek Castel del Monte, zbudowany w 1240 r. we Włoszech przez Fryderyka II Hohenstaufa, był także inspiracją dla architektów z Berlina
... Max Ronneburger, Niemiecki Orzeł (II miejsce ex aequo)
... Herman Esch, Arno Anke, Mazury (II miejsce ex aequo)
... Kurt Frick, Dzień Ofiary (III miejsce)
... Hermann Hosaeus, Zwycięstwo Prus Wschodnich (wyróżnienie)
... Herman Billing, Narodziny człowieka (wyróżnienie)
... Wilhelm Kreis, Tann (wyróżnienie)
... Budowa grobu Hindenburga.
... Denkmal Tannenberg, w budowie
... granitowe bloki do budowy monumentu Hindenburga
... pierwotny wygląd pomnika ( z lotu ptaka ) wraz z przylegającym stadionem sportowym oraz rzeźbą lwa poświęconą pamięci żołnierzy 147 Pułku Piechoty.
... brama wejściowa do mauzoleum
... kamień pamiątkowy Hindenburga i Ludendorffa
... panorama Tannenberga
... uroczystości odsłonięcia pomnika 18 września 1927 roku.
... uroczystości w z okazji otwarcia Denkmal Tannenberg
... otwarcie pomnika Tannenberg Denkmal, 18-09-1927 r. po lewej feldmarszałek Paul von Hindenburg
... uroczystości w z okazji otwarcia Denkmal Tannenberg, Hindenburg składa wieniec
... Denkmal Tannenberg, pomnik Sudwa
... Denkmal Tannenberg przed przebudową
... droga dojazdowa do Denkmal Tannenberg
... z lotu ptaka Denkmal Tannenberg przed przebudową
... uroczystości pogrzebowe Hindenburga w Denkmal Tannenberg, dzisiaj Sudwa koła Olsztynka ( nieistniejący )
... uroczystości pogrzebowe Paula von Hindenburga dnia 7 sierpnia 1934 roku.
... trumna za zwłokami, Hindenburga
... Denkmal Tannenberg, Hitler składa kondolencje wdowie po Hindenburgu
... krypta z sarkofagiem Hindenburga
... Denkmal Tannenberg, miejsce pochówku Hindenburga po przebudowie
... Denkmal Tannenberg, miejsce pochówku Hindenburga, widok z samolotu
... Denkmal Tannenberg, miejsce pochówku Hindenburga po przebudowie, widok z samolotu
... Denkmal Tannenberg, kobiety z NS Frauenschaft
... Denkmal Tannenberg, pocztówka
... Denkmal Tannenberg, wejście do mauzoleum Hindenburga
... Walter i Johannes Krüger wraz z Erną Becker-Kahns zrealizowali fontannę-wodopój, pomnik poświęcony padłym koniom w historycznej walce w 1914 r.
... Denkmal Tannenberg, miejsce pochówku Hindenburga
... Denkmal Tannenberg po przebudowie, czerwiec 1938 r,
Pomysł upamiętnienia niemieckiego zwycięstwa narodziła się w 1919 r. Impuls budowy pomnika nadała Komisja Stowarzyszenia Tannenberskiego Pomnika Narodowego pod przewodnictwem generała majora Johannesa Kahnsa.
Miejscowość Miodówka początkowo była typowana jako miejsce budowy. Wybrano jednak teren znajdujący się pomiędzy: Królikowem, Sudwą i Olsztynkiem jako bardziej korzystny. Rozległa, otwarta przestrzeń (zajmująca ok. 40 mórg) na sztucznie usypanym wzgórzu, miała potęgować dodatkowo wrażenie monumentalizmu całego założenia architektonicznego rodem ze Stonehenge.
Rozpisano konkurs na projekt pomnika bitwy pod Tannenbergiem. Wpłynęło nań ok. 400 prac, z których w 1925 r. sąd konkursowy wybrał najlepsze. Pierwsze miejsce zajął projekt braci Waltera i Johannesa Krugerów architektów z Berlina.
Aktu wmurowania kamienia węgielnego pod przyszły Tannenberg - Denkmal, dokonał feldmarszałek Hindenburg w dniu 31 sierpnia 1924 r. w dziesiątą rocznicę bitwy zwanej "Drugą bitwą Grunwaldzką". Podczas uroczystości doszło do spotkania bohaterów i weteranów bitwy tannenberskiej: Hindenburga, Ludendorffa, Mackensena, von Scholtza, von Francisa, von Belowa, von Goltza, von Seeckta (patrz galeria - podpisy).
Prace nad pomnikiem trwały od 1925 do 1927 r. Pracowało jednocześnie ok. 200 robotników. Posadzono ok. 1500 dębów jako symbol wierzeń Germanów. Koszty całego przedsięwzięcia to 250 tys. ówczesnych marek. Kształt to klasyczny oktogon, w połowie długości każdej ze ścian wznosiła się granitowa wieża wysokości 23 m o podstawie 9 m. na 9 m.
UWAGA : Numeracja wież w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara.
Wieża 1 (północna). Na parterze jedyne wejście na dziedziniec. Pomieszczenia dla wartowników na górnym piętrze. Obok drzwi wejściowych tablica z brązu z cytatem przemowy Hindenburga wygłoszonej 18.09.1927 w kwestii odrzucenia tzw. kłamstwa wojennego (odrzucenie odpowiedzialności Niemiec za wywołanie I. wojny światowej).
Wieża 2 Tymczasowe miejsce pochówku Hindenburga w okresie od 07.08.1934 do 02.10.1935. Docelowo miała być poświęcona wysiłkom narodu niemieckiego podczas I wojny światowej, ale nigdy jej nie ukończono.
Wieża 3 (zachodnia). Podzielona na 3 pietra i poświęcona historii militarnej Prus Wschodnich od czasów prehistorycznych do czasów III Rzeszy.
Wieża 4 (sztandarowa). Zawierała kopie sztandarów wszystkich pruskich jednostek biorących udział w Bitwie Mazurskiej pod Tannenbergiem 1914 r.
Wieża 5 (południowa). Nieznanego Żołnierza, a następnie Hindenburga. Na parterze grobowce Hindenburga i jego żony, na piętrze czterometrowy posąg Hindenburga wykuty w bloku porfiru.
Wieża 6 (żołnierska). Poświęcona zwykłemu żołnierzowi, wyłożona naściennymi mozaikami ilustrującymi epizody żołnierskiego życia. Na dachu platforma widokowa dla odwiedzających.
Wieża 7 (wschodnia). Poświęcona ofiarom I wojny światowej, zawierała na parterze kaplicę, na piętrze archiwum.
Wieża 8 (generalska). Poświęcona 15 pruskim generałom dowodzącym w Bitwie Mazurskiej pod Tannenbergiem 1914 r. Zawierała ich popiersia.
Na środku dziedzińca znajdował się grób 20 nieznanych żołnierzy niemieckich, poległych w czasie bitwy w 1914r. Na grobie stał drewniany krzyż wysokości 12m., obity miedzianą blachą.
Największą uroczystością w dziejach pomnika był pogrzeb prezydenta Rzeszy feldmarszałka Paula Hindenburga 7 sierpnia 1934 r. Ciało Hindenburga wbrew jego wcześniejszej woli, zostało przewiezione z Neudeck do Olsztynka i tutaj z udziałem najwyższych władz niemieckich i przedstawicielstw zagranicznych odbyły się uroczystości pogrzebowe. Przy dźwiękach dzwonów i huku salw armatnich złożono trumnę z feldmarszałkiem w jednej z wież. Hitler, obecny na pogrzebie, wygłosił mowę pożegnalną używając w teatralnym geście górnolotnych słów: "Toter Feldherr, geh' ein In Walhalla!" (Wodzu naczelny, zmierzaj ku Walhalli).
Po uroczystościach pogrzebowych pomnik, na życzenie Hitlera przebudowano. Cały dziedziniec obniżono o 2,5 metra, Zlikwidowano wielki krzyż i mogiłę nieznanych żołnierzy na środku dziedzińca. Cały plac wyłożono kamiennymi płytami, do wież prowadziły kamienne schody, dziedziniec nabrał amfiteatralnego wyglądu. Również w tym czasie przebudowano wieżę nr. 5 umieszczając w niej grobowiec Hindenburga i jego żony.
Specjalnym dekretem Hitler podniósł pomnik do rangi "Pomnika Chwały Rzeszy". Był to jedyny pomnik na terenie Rzeszy, który otrzymał takie miano. Propaganda niemiecka robiła wszystko, aby rozpropagować to miejsce w całych Niemczech. Wydawano książki, przewodniki, tysiące widokówek, a nawet specjalne znaczki pocztowe z wizerunkiem pomnika - mauzoleum, organizowano wycieczki.
W 1939 r. przypadała 25-ta rocznica sławnej bitwy. Z tej okazji przygotowano zjazd weteranów I wojny światowej. Miała to być gigantyczna uroczystość. Na polach w pobliżu Królikowa tuż za murami pomnika pobudowano miasteczko zlotowe. Uroczystości jednak nie odbyły się ponieważ wybuchła II wojna światowa. W pierwszych dniach września do gotowych baraków zakwaterowano polskich jeńców. W ten sposób powstał obóz jeniecki Stalag IB Hohenstein, jeden z większych na terenie Prus Wschodnich. Przez obóz ten przeszło tysiące żołnierzy różnych narodowości, a ponad 50 tysięcy zmarło wskutek chorób, głodu i złego traktowania. Najwięcej zmarło jeńców radzieckich, których Niemcy tratowali ze szczególnym okrucieństwem. Po obozie pozostał duży cmentarz na Sudwie.
Gdy w 1945, do Prus Wschodnich dotarły wojska radzieckie, Niemcy wywieźli 20 stycznia zwłoki Hindenburga i jego żony które drogą przez Królewiec trafiły do Niemiec. Początkowo umieszczono je w kopalni soli w Turyngii a następnie przeniesiono do Marburga - w północnej nawie kaplicy kościoła św Elżbiety.
W nocy z 21 na 22 stycznia żołnierze niemieccy z 299 dywizji piechoty przy VII Korpusie Pancernym wysadzili dwie wieże. Wieżę wejściową oraz wieżę Hindenburga. Reszty nie zdołali zniszczyć, zapewne z braku materiałów wybuchowych i czasu. Wkrótce po tym wydarzeniu do Olsztynka wkroczyły wojska radzieckie. Warto wiedzieć, że Rosjanie nakręcili film przedstawiający pomnik-mauzoleum w 1945 r. Rosjanie pomnika nie niszczyli, zadowolili się spaleniem Olsztynka.
Po wojnie okaleczony Tannenberg - Denkmal stał do 1949 r., kiedy to zaczęła się faktyczna dewastacja budowli. Zerwano płyty granitowe z dziedzińca, część z nich posłużyła jako materiał budowlany przy wznoszeniu Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie oraz Domu Partii, część płyt użyto przy budowie pomnika wdzięczności dla Armii Czerwonej w Olsztynie (tzw. szubienica wg projektu Xawerego Dunikowskiego).
Niszczenie pruskiego pomnika trwało przez wiele lat. Czyniono to w sposób planowy lub żywiołowy przez ludność okoliczną, która pozyskiwała tutaj materiał budowlany do wznoszenia chlewków, kurników i innych gospodarczych budynków. Z pomnika pozostały jedynie fundamenty ukryte głęboko w ziemi i wzgórze z wgłębieniem w środku. Wszystko to jest zasypane różnego rodzaju materiałem i porośnięte krzewami i chwastami. Taki jest smutny koniec sławnego w całych Niemczech "Pomnika Chwały Rzeszy".
Z obiektów towarzyszących pomnikowi też prawie nic nie pozostało. Tannenebrg - Krug został spalony, a na jego miejscu wiele lat później wybudowano Zajazd Mazurski, wszystkie posągi z kamienia i brązu zostały rozkradzione bądź zniszczone, zachował się jedynie kamienny lew stojący obecnie na rynku w Olsztynku.
Cmentarze i pojedyncze groby zdewastowano, pozostały jedynie zapadłe mogiły porośnięte trawą i zielskiem oraz zmurszałe, połamane krzyże. Nawet na miejscu dawnego obozu jenieckiego koło Królikowa pasą się krowy lub rosną zboża. Tylko park posadzony na chwałę niemieckich zwycięstw rozrósł się wspaniale i szumi tym, którzy tutaj znaleźli wieczny spoczynek.
Wieża 1 (północna)
Na parterze jedyne wejście na dziedziniec. Pomieszczenia dla wartowników na górnym piętrze. Obok drzwi wejściowych tablica z brązu z cytatem przemowy Hindenburga wygłoszonej 18.09.1927 w kwestii odrzucenia tzw. kłamstwa wojennego (odrzucenie odpowiedzialności Niemiec za wywołanie I. wojny światowej).
Wieża 2
Tymczasowe miejsce pochówku Hindenburga w okresie od 07.08.1934 do 02.10.1935. Docelowo miała być poświęcona wysiłkom narodu niemieckiego podczas I wojny światowej, ale nigdy jej nie ukończono.
Wieża 3 (zachodnia)
Podzielona na 3 pietra i poświęcona historii militarnej Prus Wschodnich od czasów prehistorycznych do czasów III Rzeszy.
Wieża 4
Sztandarowa. Zawierała kopie sztandarów wszystkich pruskich jednostek biorących udział w Bitwie Mazurskiej pod Tannenbergiem 1914 r.
Wieża 5 (południowa)
Nieznanego Żołnierza, a następnie Hindenburga. Na parterze grobowce Hindenburga i jego żony, na piętrze czterometrowy posąg Hindenburga wykuty w bloku porfiru.
Wieża 6
Żołnierska. Poświęcona zwykłemu żołnierzowi, wyłożona naściennymi mozaikami ilustrującymi epizody żołnierskiego życia. Na dachu platforma widokowa dla odwiedzających.
Wieża 7 (wschodnia)
Poświęcona ofiarom I wojny światowej, zawierała na parterze kaplicę, na piętrze archiwum.
Wieża 8 (generalska)
Poświęcona 15 pruskim generałom dowodzącym w Bitwie Mazurskiej pod Tannenbergiem 1914 r. Zawierała ich popiersia.
... Tannenberg - Denkmal z lat powojennych miał zniszczone początkowo tylko dwie wieże
... ruiny wieży Hindenburga
... przewróceni kamienni wartownicy wejścia do mauzoleum Hindenburga
... ruiny, przewrócone posagi Mauzoleum Hindenburga
... ruiny Mauzoleum Hindenburga
... cegła użyta do budowy pomnika ze znakami producenta
... cegła z Kadyn użyta do budowy pomnika
... gmach KCPZPR w Warszawa, schody wykonano z granitu zdemontowanego w Tannenbergu
... nieliczne, zaniedbane mogiły w Sudwie stan z 2009 r.
... 2009 r. mogiły w Sudwie
... 2009 r. mogiły żołnierzy pruskich w dębowym parku "na chwałę" 1000-letniej Rzeszy
... 2009 r. Sudwa pola na których stało Mauzoleum Hindenburga, Denkmal Tannenberg
... 2009 r. Sudwa pozostałości Mauzoleum Hindenburga, Denkmal Tannenberg
... tu był Denkmal Tannenberg
... tu był stalag 1B Hohenstein, Królikowo stan na 2010 r.
Paul von Hindenburg from Pojezierze Iławskie on Vimeo.
Denkmal Tannenberg - pomnik Mauzoleum Hindenburga. Historia lat 1938 - 1945 r.
Opracowano na podstawie :
- strona @Jacht Czarter - dostęp z dnia 16.04.2006 r.
- dhm.de - dostęp z dnia 20.01.2016
- tannenberg-nationaldenkmal.andreasspringer.de/weihe/index.html - dostęp z dnia 20.01.2016
- www.tannenberg-denkmal.com/html/7_historia_powstania_pomnika_1.php - dostęp z dnia 20.01.2011
- artykuł Bogumiła Kuźniewskiego z gazety "ALBO" z sierpnia 1994 roku
- photokrzysztof.blogspot.com - dostęp z dnia 20.11.2015
mapa strony I Administrator I Pojezierze Iławskie I 2014 -2021 © No Copy