Znani

Sławni, znani i uznani

. . . to opowieści o postaciach historycznych lub uważanych za historyczne . . . 

Ludzie Pojezierza Iławskiego znani, lubiani, sławni

Ludzie Pojezierza Iławskiego

Wielu ludzi, związanych z Pojezierzem Iławskim, swoimi osiągnięciami, postawą czy twórczością zasłużyło się nie tylko regionowi ale i  całemu światu, zyskując tym samym powszechne uznanie a i nie rzadko sławę. Naukowcy, lekarze, przywódcy, inżynierowie, generałowie, pisarze, poeci, przedsiębiorcy, żeglarze. Są też „zwykli” mieszkańcy, których los dotknął szczególnie „inaczej”. 

9 czerwca 1989 roku, umiera w Iławie ppor. Józef Alicki „najwierniejszy z wiernych” żołnierz mjr. Henryka Dobrzańskiego „Hubala” ( w filmie pod tytułem „Hubal”, postać J. Alickiego odtwarza Stanisław Niwiński ). Po śmierci Henryka Dobrzańskiego działał w Związku Walki Zbrojnej. W 1941 roku przeszedł do pracy w wywiadzie wojskowym.  W sierpniu 1944 roku awansował do stopnia podporucznika. Do Iławy przeprowadził się w 1955 roku. Tu do 1961 roku pracował w Przedsiębiorstwie Jajczarsko-Drobiarskim

Emil von Behring ( 1854-1917 ) urodził się we wsi Ławice koło Iławy. Uważany za jednego z twórców immunologii. Był pierwszym na świecie laureatem nagrody Nobla w dziedzinie medycyny i fizjologii, którą otrzymał za wynalezienie surowicy antydyfterytowej. Po odkryciu szczepionek przeciw tężcowi (1890 r.) oraz dyfterytowi (1891 r) stał się „wybawicielem dzieci i żołnierzy” .

Cesarz, mąż stanu i wielki strateg. Napoleon Bonaparte odegrał kluczową rolę w budowaniu francuskiej potęgi na arenie międzynarodowej, na zawsze zapisał się na kartach historii. Zasłynął jako jeden z najwybitniejszych europejskich dowódców wojskowych. Jego strategia zatrzymała wojska austriackie i rosyjskie w słynnej bitwie pod Austerlitz, nie dali mu rady także Prusowie. Od 1 kwietnia do 6 czerwca 1807 r. przebywa wraz Marią Walewską w  pałacu rodowym rodziny Finckenstein w Kamieńcu koło Susza.

Nieślubna córka brata cesarza Napoleona,   Hieronima Bonapartego – króla Westfalii oraz Diany von Pappenheim w latach 1860-64, mieszkała w Gardzieniu ( mapa dojazdu ). Dama ta należała do kręgu zaprzyjaźnionych z Goethem. Niestety nie ma już śladów posiadłości rodziny von Gusted. Ruiny pałacu rozebrano w 1976 r. Cegła potrzebna była do odbudowy zniszczonej Warszawy. 

Edelgard ( Irena ) Hermann, z domu Preuss, z pierwszego męża Steusing urodziła się w  Wieprzu (d. Weepers , Wepren ) 24.09.1931 r. Pochodziła z dość bogatej rodziny. Rodzice  mieli kilkaset  hektarów ziemi, wyspę Bukowiec, posiadłość w Wieprzu, a także prawa do połowu ryb w Geserich (Jezioraku)

Paul Ludwig Hans Anton von Beneckendorff und von Hindenburg – niemiecki dowódca, feldmarszałek i polityk, w latach 1925–1934 prezydent Republiki Weimarskiej i III Rzeszy. Hindenburg stał się współtwórcą niemieckich zwycięstw na froncie wschodnim w latach 1914-1915. 1 listopada 1914 awansował na feldmarszałka. 29 sierpnia 1916 roku zastąpił generała von Falkenhayna na stanowisku szefa Sztabu Generalnego.

urodził się 5 grudnia 1914 w Ostródzie, Prusy Wschodnie. Zmarł 23 lutego 1989 w Bremie – pisarz niemiecki, autor ponad 50 książek i krytyk filmowy. Do najważniejszych dzieł Hansa Hellmuta Kirsta należą przede wszystkim trylogia 08/15, Fabryka oficerów i Noc generałów. 

Prosty rolnik bez wykształcenia, który pisał piękne wiersze po polsku. Legenda czy fikcja ?

urodziła się w 1849 roku w Rąbitach/b.Rombitten, koło Zalewa. Dziełem życia Elisabeth Lemke było „Volksthümliches in Ostpreussen”, które ukazało się w trzech obszernych tomach w latach 1884 – 1899 w oficynie wydawniczej W. E. Haricha w Olsztynie. W dziele tym zebrała z rejonu Zalewa 184 podania, legendy, bajki, wierzenia oraz pieśni ludowe. Flamandzki malarz Charles Verlaat powiedział o niej, że „…ma duszę dziecka, serce kobiety a rozum mężczyzny” 

17 czerwca 2005 umiera Henryk Majewski, polski trębacz jazzowy. Założyciel i lider zespołu Old Timers. Były prezes PSJ, wiceprezes STOART, dyrektor Jazz Jamboree. Honorowy obywatel i twórca hejnału Iławy. Od 29 sierpnia 1996 hejnał jest jednym z symboli tego miasta, odgrywany codziennie na trąbce o godz. 12.00 z wieży ratusza. 

Minkowski Aleksander, polski pisarz, reportażysta i scenarzysta filmowy urodził się 27 lutego 1933 w Warszawie. Pseudonimy artystyczne: Alex Hunter, Marcin Dor. Twórca wielu powieści dla młodzieży. Za namową Zbigniewa Nienackiego kupił dom w Jerzwałdzie. gdzie wypoczywał i tworzył. 

autor słynnego cyklu „Pan Samochodzik” i niemniej słynnej pierwszej ? polskiej powieści o zabarwieniu erotycznym „Raz w roku w Skiroławkach” sprowadził się w 1967 r. do Jerzwałdu. Mieszkał tu i tworzył aż do śmierci w 1994 r. Tu też, na życzenie autora, został pochowany na wiejskim cmentarzu Jako pisarz przyjął pseudonim „nie na ski” – Nienacki . . .

Raabe Eleonora

Eleonora Raabe, późniejsza żona oficera huzarów Josepha von Winklera, urodziła się  w 1810 r. w Nowej Wsi. Ich syn Adalbert von Winkler, powróciwszy do polskości swych kaszubskich przodków, już jako Wojciech Kętrzyński, stał się wybitnym historykiem i działaczem narodowym. Pamięć Wojciecha Kętrzyńskiego uczczono nadając w roku 1946 mazurskiemu miastu Rastenbork nazwę Kętrzyn.

Stachura Edward, Jerzy, pseudonim „Sted” to polski poeta, prozaik, pieśniarz i tłumacz. Urodził się 18 sierpnia 1937 w Charvieu a zmarł 24 lipca 1979 śmiercią samobójczą w Warszawie. Do Iławy Edward Stachura przyjechał w 1976 roku. Przywiozła go Elga Jarzynowska z zarządu głównego Stowarzyszenia Społeczno Kulturalnego Pojezierze w Olsztynie.

Georg Jacob Steenke, pruski inżynier, konstruktor systemu na Kanale Ostródzko-Elbląskim. Urodził się 30 czerwca 1801 w Królewcu.  Młody Georg Steenke studiował prawo, jednak śmierć ojca, który zatonął w 1818 r. przy ratowaniu angielskiego żaglowca, uniemożliwiła mu ich kontynuację. Rozpoczął więc naukę u mistrza ciesielskiego. W 1828 roku podjął studia na Akademii Budownictwa w Berlinie. Ukończył ją z tytułem mistrza budowlanego. W roku 1833 r. młody budowniczy ukończył  Kanał Sekenburski, ( dzisiaj Primorskij Kanał ) w dolnym dorzeczu Niemna, łączący rzekę Gilgę z Pregołą.

6 czerwca 1901 r. w Iławie urodził się Hellmuth Stieff, niemiecki generał w czasie II woj. św., inicjator zamachu na Adolfa Hitlera. Przechowywał ładunki wybuchowe, które dostarczono Stauffenbergowi. Po zamachu, 8 sierpnia 1944 roku Stieff został osądzony i tego samego dnia powieszony w więzieniu w Plötzensee.

1 sierpnia 1982, w Iławie umiera Edmund Szamlewski. Był członkiem załogi Wojskowej Składnicy Tranzytowej na Westerplatte we wrześniu 1939, w stopniu kaprala piechoty Wojska Polskiego. W czasie obrony był dowódcą placówki „Wał” przy bramie kolejowej, następnie przebywał na placówce „Fort”. 2 września został ciężko ranny. W filmie Westerplatte w jego rolę wcielił  Józef Nalberczak. 

Mjr. Zygmunt Szendzielarz ps.”Łupaszka” nocował w nocy z 6 na 7 czerwca 1947 r. w Skitławkach ( niem. Skitlauken ) nad zatoką Rudnia.  Następnego dnia rozbroił posterunek milicji w Miłomłynie

Urodził się w 1888 roku w Schwalgendorf (dzisiaj Siemiany) jako syn pruskiego urzędnika do spraw gospodarki rybnej Hermanna Tetzlaffa. Powołał w Ostródzie własne przedsiębiorstwo żeglugowe o nazwie Schiffs Reederei Adolf Tetzlaff, które obsługiwało żeglugę na Kanale Elbląskim. Pracował przy odtworzeniu żeglugi na Kanale Elbląskim. Zmarł 2 lipca 1952 roku w Ostródzie.

Max Pollux Toeppen urodził się 4 kwietnia 1822 roku w Królewcu, zmarł 3 grudnia 1893 roku w Elblągu. Studiował historię i filologię. W roku 1847 r. zrobił habilitację z historii Prus. Toeppen interesował się dziejami Prus i Polski oraz etnografią Mazurów, gruntownie zajmował się badaniami nad historiografią pruską. Utrzymywał kontakty z uczonymi polskimi m. in. z  z Wojciechem Kętrzyńskim. 

Stefan Żeromski w maju 1920 r. przybywa do Iławy aby wesprzeć działalność polskich organizacji działających na terenach plebiscytowych.  Brał udział w akcji przed plebiscytowej w regionie Powiśla celem przyłączenia tych terenów do Polski, między innymi w Iławie, Suszu, Prabutach, Kwidzynie, Sztumie, Grudziądzu i wielu innych miejscowościach Warmii, Mazur i powiatów nadwiślańskich.

Opracowano na podstawie :
• https://pojezierzeilawskie.pl – dostęp 2009 r.
• Zdjęcia zbiory własne, Internet

ludzie, alicki józef, behring emil, bonaparte napoleon, gustedt jenny, herman edelgard, hindenburg paul, kirst hans, lemke elisabeth, majewski henryk, minkowski aleksander, nienacki zbigniew, raabe eleonora, steenke georg, stieff hellmuth, szamlewski edmund, szendzielarz zygmunt, tetzlaff adolf, toeppen max