Buczyniec
Buczyniec
wieś Pojezierza Iławskiego historycznym świadectwem dziejów.
Buczyniec
Wieś Buczyniec leży w gminie Rychliki. Należy do województwa warmińsko-mazurskiego, powiatu elbląskiego. Nazwa osady Buczyniec pochodzi od rzeczownika „Buche” – buk, to jest z okresu, kiedy buk zajmował większość drzewostanu, a wieś usytuowana jest właśnie na byłej polanie leśnej.
Pośrednio pierwszy raz wzmiankowana w dokumencie z 16 września 1344 roku dotyczącym darowizny na rzecz elbląskiego Szpitala Świętego Ducha. Również w opisie granic dóbr lennych w Dziśnitach z 1369 roku wspomina się o wspólnych punktach granicznych dotyczących Rychlik, Dziśnit, Lepna i Buczyńca. Od 1315 roku Szpital Świętego Ducha otrzymał w dotacji od Zakonu – Rychliki, a od 1344 roku uposażenie to powiększono o dalszych 46 morg, czyli o Buczyniec. Właściwie pierwsza bezpośrednia wzmianka o wsi pochodzi z roku 1619, w rocznych zestawieniach kasowych elbląskiego szpitala. Według relacji przełożonego tego szpitala z 1660 roku (a więc po pokoju oliwskim kończącym kolejną wojnę polsko – szwedzką) jest tu 7 chłopów, z których 3 ma spalone zabudowania, a 4 dalsze gospodarstwa są spustoszone. Oprócz chłopskich budynków gospodarskich, jest tu również grunt z karczmą. Ze spisu na roku 1819 roku wynika, że we wsi jest sześciu chłopów z których każdy ma po 2 łany, karczmarz ma 1 łan, leśniczówka 1 łan, ponadto jest jeden zagrodnik i budynek szkoły z ogrodem. W 1835 roku rozbudowano w Buczyńcu nową siedzibę leśnictwa z zabudowaniami gospodarczymi.
Budowa Kanału Ostródzko-Elbląskiego w latach 1844 – 1860, którą nadzorował inż. Georg Steenke, miała istotne znaczenie dla wsi, mimo pewnego oddalenia od obiektów pochylni kanału. Powstał tu duży plac wyładunkowy i przystań, zbudowano mieszkania dla dwóch rodzin robotników kanałowych, zaczęła rozwijać się turystyka. Pochylnia w Buchwalde stała się szybko ulubionym miejsce wycieczek mieszkańców okolic, włącznie z Elblągiem i Pasłękiem. W tym celu zsynchronizowano nawet rozkład jazdy pociągów i statków (w sezonie). 28 kwietnia 1934 roku z udziałem nadburmistrza Elbląga – Johannesa O. H. Woelk´a, władze miejskie oddały do użytku schronisko młodzieżowe i noclegownię dla żeglarzy.
Z uwagi na potrzeby ruchu turystycznego w 1935 r. wydzierżawiono obiekt małżeństwu Emilowi i Grecie Steffen , z przeznaczeniem na gospodę. Ci zaś wybudowali w 1938 r. obszerną werandę z której można było oglądać ruch statków na pochylni oraz gości siedzących w ogródku restauracyjnym położonym na tarasie. Prawdopodobnie wyjątkowy urok tego miejsca spowodował, że właściciele tej gospody pozostali tu po 1945 r. Greta Steffan zmarła w 1952 r. w Pasłęku, a jej mąż Emil zmarł w 1960 r. w Elblągu. W dniu 7 lipca 1935 roku pochylnię w Buczyńcu wizytował podczas swej podróży do Prus Wschodnich przywódca chłopów Rzeszy – Walter Darré.
Przed 1945 rokiem we wsi na uwagę zasługiwał dom podcieniowy Richarda Grunwalda, gdzie od frontu podcień spoczywał na pięciu filarach, a z boku na dwóch. Dom miał „ciemną kuchnię” i nosił na drzwiach napis: „Anno 1757 Nr 6”. W stylu oberlandzkich domów podcieniowych wybudowano w latach 1838 – 1940 nową szkołę, która zachowała się w niezłym stanie do dziś. Wieś liczyła w 1945 roku 142 mieszkańców. Od września 1944 roku napływali do wsi uciekinierzy z rejonu Gołdapi i Angerapp (obecnie Oziersk w Obwodzie Kaliningradzkim). Wojska sowieckie zajęły wieś 23 stycznia 1945 roku. Ostatnim niemieckim leśniczym w Buczyńcu był Hermann Janzen, którego syn – Robert, urodzony w 1931 roku w Buczyńcu jest obecnie pionierem efektywnej współpracy niemieckiej gminy Meineresen i Rychlik oraz autorem opracowań dotyczących Buczyńca i tutejszych lasów.
Buczyniec ( Buchwalde )
Wieś Buczyniec już na zawsze i nierozerwalnie połączyła swoje losy z pobliską pochylnią (użyczając jej nazwy). Pierwsza na szlaku licząc od Miłomłyna dała splendor turystyczny, małej, zapadłej w krajobrazie Pojezierza Iławskiego, wsi. Mówiąc Buczyniec mamy na myśli pochylnię a nie wieś. Są oddalone od siebie drogą blisko 4,5 km. Według Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań z 2021 roku liczba ludności we wsi Buczyniec to 68 z czego 45,6% mieszkańców stanowią kobiety, a 54,4% ludności to mężczyźni.
Opracowano na podstawie :
• https://pojezierzeilawskie.pl – dostęp 2009 r.
• Zdjęcia zbiory własne, Internet
pojezierze iławskie, osady i wsie, bałoszyce, boreczno, buczyniec, bukowiec, chmielówka, czulpa, dobrzyki, frednowy, gajdy, gałdowo, gardzień, gardzień, gizerek, grunwald, gubławki, jaśkowo, jażdżówki, jerzwałd, kamieniec k. susza, kamionka, karnity, kwietniewo, laseczno, liksajny, liwa, ławice, łukta, makowo, małdyty, matyty, mózgowo, nowa wieś, ogrodzieniec, prątnica, rąbity, rodowo, rożek, rudzienice, rychliki, sarnówek, sąpy, siemiany, skitławki, stary dzierzgoń, stary folwark, sudwa, szałkowo, szymbark, śliwa, tabórz, tłokowisko, trupel, tynwałd, wenecja, wieprz, ząbrowo