Czulpa

Pojezierze Iławskie / Region / Osady / Czulpa

Czulpa

osada Pojezierza Iławskiego historycznym świadectwem dziejów.

Czulpa

Czulpa

Czulpa (niem. Zölp) to potoczna nazwa przysiółka wsi Wilamowo w gminie Małdyty. Pierwsze wzmianki pochodzą z 1345 r. gdzie wspomina się ją jako osadę młyńską na pół włóce. W roku 1782 były tu dwa domy, natomiast w 1858 w 4 gospodarstwach domowych mieszkało 33 osadników. 

W 1410 roku przez osadę przechodziły wojska Jagiełły. 20 lipca część wojsk podążyło spod Morąga drogą na Pasłęk, przez Chojnik w kierunku wsi Sambród. Tego dnia król Władysław Jagiełło stanął na nocleg w pobliżu zamku Preussmarkt (osada Czulpa). Orszak królewski odłączył się od sił omijających z północy jezioro Sambród i skierował się wzdłuż wschodniego brzegu, na południe w kierunku osady młyńskiej Czulpa, położonej na skrzyżowaniu dróg Pasłęk-Ostróda i Morąg-Zalewo-Dzierzgoń.

W roku 1648 starosta tylżycki Fryderyk von Schlieben sprzedał Małdyty generałowi Krzysztofowi von Houwaldowi za sumę 5 tys. florenów polskich, wraz z dobrami we wsi Zajezierze, folwark Fiugajki i młyn wodny Czulpa.

W latach 1851 – 1875 mieszkał tu na stale budowniczy Kanału Ostródzko-Elbląskiego , inż. Steenke Georg Jacob. Wybudował sobie willę, z której do naszych czasów nic się nie zachowało. Pozostał tylko  budynek po  dawnej strażnicy wodnej w porcie jego imienia (zdjęcie powyżej).

Willa w Czulpie jako pierwsza w okolicy pokryta została dachówkami cementowymi z fabryki Petera Jantzena i musiały być one dobrej jakości, skoro Steenke Georg prezentował je w czasopiśmie „Deutsche Bauzeitung”. 

W willi inżyniera Steenke gościł m.in. następca tronu Fryderyk, późniejszy cesarz Fryderyk III (1831-1888) i marszałek hr. von Moltke (1800-1891), zwycięzca wojen z Danią, Austrią i Francją. Pewnego razu sędziwy zwycięzca spod Sedanu poplamił sobie serwowaną przez żonę inż. Steenke kawą z czekoladą, swoje wytworne, śnieżnobiałe spodnie wojskowe. Udał się niezwłocznie do kuchni, gdzie służąca domowa próbowała te spodnie oczyścić. Gdy marszałek oczekiwał w męskim dessous, na ten moment wszedł następca tronu. Sytuacja była doprawdy niedwuznaczna, a w kilka lat później rosła do rangi historyjki chętnie opowiadanej „w towarzystwie”.

Piękny dworek inż. Steenke został zniszczony w 1945 r. przez wojska Armii zdRadzieckiej więc jedyną „namacalną” pamiątką są zdeponowane w  Muzeum Kanału w Buczyńcu resztki terakoty z jego dawnej kuchni.

Opracowano na podstawie :
• https://pojezierzeilawskie.pl – dostęp 2009 r.
• Zdjęcia zbiory własne, Internet

pojezierze iławskie, osady i wsie, bałoszyce, boreczno, buczyniec, bukowiec, chmielówka, czulpa, dobrzyki, frednowy, gajdy, gałdowo, gardzień, gardzień, gizerek, grunwald, gubławki, jaśkowo, jażdżówki, jerzwałd, kamieniec k. susza, kamionka, karnity, kwietniewo, laseczno, liksajny, liwa, ławice, łukta, makowo, małdyty, matyty, mózgowo, nowa wieś, ogrodzieniec, prątnica, rąbity, rodowo, rożek, rudzienice, rychliki, sarnówek, sąpy, siemiany, skitławki, stary dzierzgoń, stary folwark, sudwa, szałkowo, szymbark, śliwa, tabórz, tłokowisko, trupel, tynwałd, wenecja, wieprz, ząbrowo