Nowa Wieś
Nowa Wieś
wieś Pojezierza Iławskiego historycznym świadectwem dziejów.
Nowa Wieś
Nowa Wieś to miejscowość na przedmieściach Iławy. Pierwsza wzmianka o niej pochodzi z dokumentu lokacyjnego z 1317 r. Jej mieszkańcy mieli obowiązek pracy na rzecz Zakonu Krzyżackiego w wymiarze 1 dnia za każdą posiadaną włókę ( łan ) ziemi.
W 1325 r. komtur Dzierzgonia Luther von Braunschweig wydał dokument nadający zasadźcy Konradowi von Yrankinhayn urząd sołtysa na 40 łanach na prawie chełmińskim. W tym czasie we wsi nie było kościoła, jej mieszkańcy od 1333 r. należeli do parafii w Iławie i zobowiązani byli do dziesięciny i opłaty mszalnej na rzecz tegoż proboszcza.
Miejscowość została zniszczona w czasie wojny trzynastoletniej (w latach 1454–1466). Opuściło ją wtedy wielu mieszkańców, w 1507 r. było tylko 14 osadników na 50 włókach.
Tereny Nowej Wsi nigdy nie były całkowicie zasiedlone, dużo było wolnych gruntów pod uprawy. Przyczyną mogą być inne zajęcia mieszkańców dające utrzymanie np. rybołówstwo, rzemiosło, handel.
We wsi działała ochotnicza straż pożarna. Remiza znajdowała się obok stawu przeciwpożarowego. Funkcjonowała cegielnia, szkoła, gospoda.
Z Nowej Wsi wywodziła się Eleonora Raabe, późniejsza żona oficera huzarów Josepha von Winklera. Mieli syna – Wojciecha Kętrzyńskiego (wcześniej Adalbert von Winkler) wybitnego historyka i działacza narodowego.
Zabytki:
Dom drewniany z 1754 r.
Włoka i łan określają taką samą powierzchnię. W historii określono ten obszar, w zależności od okresu, na 16 do 25 hektarów.
Łan znany w Polsce przynajmniej od XIII wieku oznaczał wymiar całego gospodarstwa łącznie z łąkami, wygonami itp
Włóka oznaczała przestrzeń roli, którą można było parą wołów po zaoraniu lub posianiu włóczyć, czyli zabronować przez cały jeden dzień. Dla włóki chelmińskiej przyjęto przestrzeń 30 morgów. Na Pomorzu włókę zwano często z niemiecka huba lub hufen. .
Opracowano na podstawie :
• https://pojezierzeilawskie.pl – dostęp 2009 r.
• Powiat Iławski, Dzieje miast i wsi – Wiesław Niesiobędzki
• Iława z dziejów miast i powiatu – praca zbiorowa
• Zdjęcia zbiory własne, Internet
pojezierze iławskie, osady i wsie, bałoszyce, boreczno, buczyniec, bukowiec, chmielówka, czulpa, dobrzyki, frednowy, gajdy, gałdowo, gardzień, gardzień, gizerek, grunwald, gubławki, jaśkowo, jażdżówki, jerzwałd, kamieniec k. susza, kamionka, karnity, kwietniewo, laseczno, liksajny, liwa, ławice, łukta, makowo, małdyty, matyty, mózgowo, nowa wieś, ogrodzieniec, prątnica, rąbity, rodowo, rożek, rudzienice, rychliki, sarnówek, sąpy, siemiany, skitławki, stary dzierzgoń, stary folwark, sudwa, szałkowo, szymbark, śliwa, tabórz, tłokowisko, trupel, tynwałd, wenecja, wieprz, ząbrowo