Mózgowo
Mózgowo
wieś Pojezierza Iławskiego historycznym świadectwem dziejów.
Mózgowo
Mózgowo, Mosgau, wieś w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w gminie Iława przy jeziorze Popówko, niecałe 2 km od szosy Iława – Kisielice
Wieś założona pod koniec XIII wieku przez Prusów. została zniszczona w czasie ostatniego powstania Pruskiego. Lokowana ponownie w 1323 r przez Fredricha Wildenberga. Po zajęciu Pomezanii przez krzyżaków weszła w skład wójtostwa Bratian. Do XV wieku w okolicach istniał gród krzyżacki. Po 1410 roku w granicach Polski, jednak po I wojnie światowej, podobnie jak sąsiednia Zazdrość, pozostała w Niemczech. Była to wówczas jedyna korekta granic na terenie ziemi chełmińskiej i lubawskiej na niekorzyść Polski. W XIX wieku majątek o pow. 407 ha należał do rodziny Starorypińskich.
„Słynie” z tzw. Baby Pruskiej znalezionej na terenie gminnym wsi. Posąg przedstawia barczystego” mężczyznę z grubym naszyjnikiem. Obecnie w Muzeum Archeologicznym w Gdańsku.
Ziemie okoliczne są „niezwykle bogate” w artefakty archeologiczne. J.N. Pawłowski podaje , że trakcie orania trzebieży leśnej pod Mózgowem znaleziono w 1886 r. dwa tysiące sztuk srebrnych monet wybitych za panowania cesarza Ottona III, królów Bolesława Chrobrego i Ethelreda. Snuto nawet podejrzenie że był to okup króla polskiego za ciało św. Wojciecha
Liczba mieszkańców na przestrzeni lat:
- 1817 – 100 osób, 10 domów
- 1831 – 116 osób, 13 domów
- 1864 – 121 osób, 8 domów
- 1871 – 131 osób, 8 domów
- 1885 – 130 osób, 6 domów
- 1895 – 125 osób, 7 domów
- 1905 – 165 osób, 7 domów
- 1933 – 260 osób
Zabytki:
- cmentarz ewangelicki z pierwszej połowy XX wieku, około 1 km na południowy wschód od wsi, przy drodze polnej do wsi Gulb; własność parafii ewangelickiej; obiekt nieczynny, powierzchnia 0,3 ha
Opracowano na podstawie :
• https://pojezierzeilawskie.pl – dostęp 2009 r.
• Wiesław Niesiobędzki – Powiat Iławski , Dzieje miast i wsi
• Zdjęcia zbiory własne, Internet
pojezierze iławskie, osady i wsie, bałoszyce, boreczno, buczyniec, bukowiec, chmielówka, czulpa, dobrzyki, frednowy, gajdy, gałdowo, gardzień, gardzień, gizerek, grunwald, gubławki, jaśkowo, jażdżówki, jerzwałd, kamieniec k. susza, kamionka, karnity, kwietniewo, laseczno, liksajny, liwa, ławice, łukta, makowo, małdyty, matyty, mózgowo, nowa wieś, ogrodzieniec, prątnica, rąbity, rodowo, rożek, rudzienice, rychliki, sarnówek, sąpy, siemiany, skitławki, stary dzierzgoń, stary folwark, sudwa, szałkowo, szymbark, śliwa, tabórz, tłokowisko, trupel, tynwałd, wenecja, wieprz, ząbrowo