Rąbity

Pojezierze Iławskie / Region / Wsie / Rąbity

Rąbity

osada Pojezierza Iławskiego historycznym świadectwem dziejów.

Rąbity, wieś na Pojezierzu Iławskim

Rąbity

Rąbity, Rabity, Rombitten wieś w powiecie iławskim, w gminie Zalewo. Miejscowość położona jest około 4,5 km na południe od Zalewa. Wieś wzmiankowana po raz pierwszy w dokumentach z roku około 1400, jako wieś pruska na 16 włókach. Pierwotna nazwa wsi Rumbithen najprawdopodobniej wywodzi się od imienia Prusa – Rumbita. W roku 1782 we wsi odnotowano 11 domów (dymów), natomiast w 1858 w pięciu gospodarstwach domowych było 95 mieszkańców. W latach 1937-39 było 81 mieszkańców. W roku 1973 jako majątek Rąbity należały do powiatu morąskiego, gmina i poczta Zalewo.

Neoklasycystyczny dwór w Rąbitach wzniesiony został w połowie XIX wieku. Od 1843 roku majątek należał do Richarda Alberta Lemke. Kiedy w 1879 roku właściciel zmarł dwór przejął jego syn Richard. Nie potrafił się on jednak odnaleźć jako właściciel dobrze wcześniej prosperującego majątku i po sześciu latach niepowodzeń wyemigrował do Stanów Zjednoczonych. W 1886 roku dobra w Rąbitach zostały sprzedane. W latach dwudziestych XX wieku majątek należał do Georga Apla. Obecnie budynek jest opuszczony i zaniedbany. Jest to budowla wzniesiona na rzucie prostokąta, parterowa, od strony parku umieszczono nieznaczny ryzalit na osi, poprzedzony dużym tarasem, w fasadzie mieści się drewniany ganek. Rezydencję otacza rozległy park ze stawem, strumieniami i licznym starodrzewem.

W 1849r. urodziła się tutaj Elżbieta Lemke, badaczka pradziejów Oberlandu, etnograf. W Rąbitach powstało najważniejsze dzieło jej życia, wysoko cenione do dziś, Volkstümliches in Ostpreußen (wydane w latach 1884, 1887 i 1899). W obszernych trzech tomach Lemke zebrała z okolic Zalewa podania, legendy, bajki, wierzenia oraz pieśni ludowe. Opisała również zwyczaje tutejszej ludności polskiej. Sposób zbieranie przez nią informacji stanowił potem wzór dla późniejszych badaczy. W 1978r. ukazał się w Nowym Jorku reprint tego dzieła. Jednego z pierwszych tłumaczeń na język polski legend Lemke dokonał K. Skrodzki i opublikował w numerze 1 Zapisków Zalewskich w 2003 r. W latach osiemdziesiątych XIX w. zarejestrowała ona i zbadała, jako pierwsza w dziejach prahistorii bałtyjskiej, szereg stanowisk z okolic jeziora Jeziorak. Po śmierci ojca, w 1886 r. Elżbieta Lemke wyjechała do Berlina, gdzie była bardzo aktywna naukowo.

Lemke Ełisabeth - Liebesgedichte ( Wiersze miłosne)

Tausend grüne Zweige schwanken
Wie durchzuckt von Lebenslust;
Tausend selige Gedanken
Wachen auf in meiner Brust,
Rufen dort
Fort und fort
Deinen lieben Namen;
Und die Sonn’ am Himmelszelt
Und die ganze, ganze Welt
Sagen freudig „Amen”! (S. 272)

O Herz, in süßer Liebe reich
Wie bist du doch der Sonne gleich!
Wohin ihr Strahl, ihr Leuchten fällt,
Verschönert sich die ganze Welt.
Drum grüß’ als Sonne auch herab,
Du, dem Gott solche Liebe gab!
Und um dich sei ein Himmelsblau,
In das der Wandrer gläubig schaun! (S. 273)

Tysiące zielonych gałęzi kołysze się
Jakby pełen żądzy życia;
Tysiąc błogich myśli
obudź się w mojej klatce piersiowej
krzycz tam
Ciągle
twoje drogie imię;
I słońce na niebie
I cały, cały świat

O serce, bogate w słodką miłość
Jak się masz jak słońce!
Gdziekolwiek jej promień, pada jej blask,
Sprawia, że ​​cały świat jest piękniejszy.
Więc witaj jak słońce,
Ty, któremu Bóg dał taką miłość!
A wokół ciebie będzie błękit nieba,
W które wędrowiec spogląda z wiarą! (str. 273)
Z radością powiemy „Amen”! (str. 272)

Opracowano na podstawie :
• https://pojezierzeilawskie.pl – dostęp 2009 r.
• Zdjęcia zbiory własne, Internet

pojezierze iławskie, osady i wsie, bałoszyce, boreczno, buczyniec, bukowiec, chmielówka, czulpa, dobrzyki, frednowy, gajdy, gałdowo, gardzień, gardzień, gizerek, grunwald, gubławki, jaśkowo, jażdżówki, jerzwałd, kamieniec k. susza, kamionka, karnity, kwietniewo, laseczno, liksajny, liwa, ławice, łukta, makowo, małdyty, matyty, mózgowo, nowa wieś, ogrodzieniec, prątnica, rąbity, rodowo, rożek, rudzienice, rychliki, sarnówek, sąpy, siemiany, skitławki, stary dzierzgoń, stary folwark, sudwa, szałkowo, szymbark, śliwa, tabórz, tłokowisko, trupel, tynwałd, wenecja, wieprz, ząbrowo