Stachura

Stachura Edward

. . . to opowieści o postaciach historycznych lub uważanych za historyczne . . . 

Stachura Edward i Niesiobędzki Wiesław

Stachura Edward

Stachura Edward, Jerzy, pseudonim „Sted” to polski poeta, prozaik, pieśniarz i tłumacz. Urodził się 18 sierpnia 1937 w Charvieu a zmarł 24 lipca 1979 śmiercią samobójczą w Warszawie.

Stachurowie z czwórką dzieci wrócili do Polski w 1948 roku. Osiedlili się w Łazieńcu na Kujawach. Stachura tutaj ukończył szkołę podstawową i zaczął naukę w Liceum Ogólnokształcącym w Aleksandrowie Kujawskim, po czym przeniósł się do liceum w Gdyni, gdzie w roku 1956 uzyskał maturę. Na Wybrzeżu zadebiutował jako poeta w roku 1957, drukując w miejscowej prasie dwutygodniku „Uwaga” wiersze „Metamorfoza” i „Odnalazły się marzenia”.

Po ukończeniu liceum próbował się dostać na studia w Państwowej Szkole Sztuk Plastycznych w Gdańsku. Gdy próba ta skończyła się niepowodzeniem, w liście do swego przyjaciela Mariana Czychowskiego, napisał: ” Wyobraź sobie, że nie dopuścili mnie do egzaminów ze względu na słabe prace domowe. Widocznie mieli rację. Pociesza mnie tylko fakt, że prócz mnie nie dopuszczono też wielu innych. Rok zmarnowany. Postaram się jednak zużytkować go jak najlepiej. Będę dużo pisał i malował”.

Po tym przyrzeczeniu złożonym sobie i przyjacielowi, Stachura w 1962 roku w wydawnictwie „Czytelnik” opublikował swój pierwszy zbiór opowiadań pt. „Jeden dzień”, rok później, też w „Czytelniku”, ukazał się kolejny zbiór jego opowiadań pt. „Falując na wietrze”. Przez krytykę literacką został za nie uznany oryginalnym talentem artystycznym, posługującym się swoim własnym stylem literackim i całkiem nowym widzeniem świata.

W 1975 roku po powrocie z podróży do USA w wydawnictwie PIW ukazała się jego kolejna książka pt. „Wszystko jest poezją”. Opowieść ta nazywana też floweresejem sprawiła, że Stachura stał się za życia legendą ówczesnej młodzieży znudzonej uporządkowanym życiem pod rządami najlepszego jak przekonywała propaganda ustroju na świecie.

W tym samym czasie, gdy „Wszystko jest poezją” święciła triumfy powodzenia czytelniczego, stając się niejako sztandarem wiary pokolenia lat 70., tzw. wielki świat przestał interesować jej autora. Po wydaniu pięciu książek, trzech tomów prozy i dwóch poezji, obdarowany nagrodą im. Kościerskich, Stachura zaczął podróżować po świecie. Był m.in. w USA, Szwajcarii, Francji i Norwegii oraz studiował na Uniwersytecie Mexico. Nieoczekiwanie, po powrocie do kraju z podróżującego po świecie globtrotera, wrażliwego na piękno świata, chciwego wrażeń i wiedzy oraz wciąż nowych doświadczeń życiowych, pod wpływem nauk indyjskiego mędrca Jiddu Krishnamurtiego, którego poznał w Szwajcarii, zmienił się w człowieka cichego i wiecznie zamyślonego, który zanegował całą materialną wartość świata, a nawet siebie samego.

Do Iławy Edward Stachura przyjechał w 1976 roku. Przywiozła go Elga Jarzynowska z zarządu głównego Stowarzyszenia Społeczno Kulturalnego Pojezierze w Olsztynie. Przyjechał na spotkanie autorskie z czytelnikami biblioteki miejskiej i członkami iławskiego oddziału Stowarzyszenia Pojezierze. W związku z jego przyjazdem utalentowana poetycko młodzież z iławskiego liceum, współpracująca z biblioteką miejską jako Grupa Poetycka „Warmia i Mazury”, namówiła mnie do zorganizowania imprezy pod nazwą Iławski Kwiecień Poetycki. Gwiazdą był właśnie Edward Stachura, opowiadający o swoich podróżach, śpiewający piosenki, recytujący swoje wiersze i słuchający wierszy młodych iławskich poetów.

Od tego czasu, Stachura bywał w Iławie coraz częściej. Przyjeżdżał po kilka razy w roku, kiedy tylko było mu po drodze. Wpadał wiosną, latem, jesienią czy zimą. Mieszkał u Wiesława Niesiobędzkiego.

Bardzo lubiły Edwarda Stachurę bibliotekarki z biblioteki miejskiej, mieszczącej się wtedy na strychu Iławskiego Domu Kultury. Panie Teresa Treder, Agata Kobit, Urszula Paukszto i Halina Jasińska opiekowały się nim i spełniały wszystkie czytelnicze życzenia sławnego poety, a on cichy i jakby nieobecny, w skarpetkach tylko, żeby było ciszej i wygodniej chodził po bibliotece, szukając na półkach potrzebnych mu książek. Wśród regałów z książkami Edek czuł się bezpiecznie i szedł tam pracować. W iławskiej bibliotece Sted kończył „Fabula rasa”, przygotowywał do druku „Oto”. Przywiózł ze sobą maszynopisy, przerabiał je i poprawiał czarnym flamastrem.

Tej właśnie srogiej zimy 1979 roku Stachura Edward był w Iławie ostatni raz. Wraz z Wiesławem Niesiobędzkim, bibliotekarzem z Iławy pojechali do Siemian, najpiękniejszej wioski nad Jeziorakiem. Miał tam spotkanie autorskie w Klubie Ruchu. „Szczują na mnie”  skarżył się, patrząc swymi lekko przymkniętymi siwymi oczami, w których nie było śladu po ich dawnym blasku. „Opluwają mnie, nie dają żyć”.

Na spotkanie z poetą w Siemianach przyjechał z pobliskiego Jerzwałdu ulubieniec czytelników Zbigniew Nienacki. Po spotkaniu poszli w trójkę do restauracji Cyraneczka, żeby napić się czegoś i zjeść coś gorącego. Tam autor „Pana Samochodzika” zakomunikował z wyrzutem Edwardowi, że ten nie potrafi godnie prezentować stanu literackiego. Chodziło mu o luzacki ubiór Edwarda Stachury, sposób podróżowania z plecakiem i gitarą oraz śpiewanie podczas spotkań. „Bardzo pana kocham, panie Zbigniewie” –  odparł cicho Stachura „Sted” –  „Ale to nie ma nic do rzeczy”.

Stachura Edward bardzo polubił Siemiany, zgodził się nawet, w kwietniu 1979 roku przyjąć posadę bibliotekarza w Siemianach. 

Niestety przedwczesna, samobójcza śmierć zabrała tę niewątpliwie tragicznie artystyczną postać w inny „wymiar czasoprzestrzeni.”

Stachura Edward - twórczość


Prace
Dużo ognia (tom poetycki, 1963)
Przystępuję do ciebie (poemat, 1968)
Po ogrodzie niech hula szarańcza (poemat, 1968)
Piosenki, 1973 Edward Stachura
Piosenki, 1974
Kropka nad ypsylonem, 1975
Wszystko jest poezja, 1975
Piosenki i wiersze, dokument życia społecznego, Kłodzko, 1976
Missa pagana, 1978
Fabula rasa (proza, 1979)
Dużo ognia i tak dalej, 1978
Oto (proza, 1979)
Poezje wybrane, oprac. K. Rutkowski, 1980
Wiersze wybrane, 1982
Wybór wierszy, wybór i wstęp Z. Fedecki, 1982
Taki wieczór choć rano, wybrali i wstępem opatrzyli J. Koperski, J. Żernicki (wiersze 1987)
Miłość jest wszystko, 1994
Dolina obiecana, wybór tekstów i nota A. Bień, 1995
Listy do pisarzy, oprac. D. Pachocki, Iskry 2006
Listy do Danuty Pawłowskiej, oprac. D. Pachocki, 2007
Dzienniki. Zeszyty podróżne 1, oprac. Dariusz Pachocki, Iskry 2010
Dzienniki. Zeszyty podróżne 2, oprac. Dariusz Pachocki, Iskry 2011
Taśmy Stachury, oprac. D. Pachocki, Lublin 2018.

Opowiadania
Jeden dzień, 1962
Falując na wietrze, 1966
Opowiadania, 1977
Się, 1977
Moje wielkie świętowanie, oprac. D. Pachocki (2007)

Powieści
Cała jaskrawość, 1969
Siekierezada albo Zima leśnych ludzi, 1971
Felietony, szkice, wyznania
Wszystko jest poezja. Opowieść – rzeka., 1975
Fabula rasa (proza, 1979)

Listy
Listy do pisarzy, oprac. D. Pachocki, 2006
Listy do Danuty Pawłowskiej, oprac. D. Pachocki, 2007

Pośmiertnie
Poezje wybrane, 1980
Poezja i proza, 1982
Postscriptum, 1990

Adaptacje filmowe
Siekierezada (1985) reż. Witold Leszczyński

Albumy
Piosenki (1985)
Urodziny (1987)

Albumy kompilacyjne
Piosenki prawie wszystkie… (1993)

Stachura Edward

Opracowano na podstawie :
• @Jacht Czarter dostęp 2009 r.
• zdjęcia, pocztówki – internet, zbiory własne

ludzie, alicki józef, behring emil, bonaparte napoleon, gustedt jenny, herman edelgard, hindenburg paul, kirst hans, lemke elisabeth, majewski henryk, minkowski aleksander, nienacki zbigniew, raabe eleonora, steenke georg, stieff hellmuth, szamlewski edmund, szendzielarz zygmunt, tetzlaff adolf, toeppen max, walewska maria