Ząbrowo

Pojezierze Iławskie / Region / Wsie / Ząbrowo

Ząbrowo

wieś Pojezierza Iławskiego historycznym świadectwem dziejów.

Ząbrowo, wieś na Pojezierzu Iławskim

Ząbrowo

Ząbrowo to wieś sołecka położona w Polsce, w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie iławskim, w gminie Iława. Miejscowość położona jest nad rzeką Osą, w odległości ok 8 km od Iławy.

Ząbrowo zostało założone pod koniec XIII wieku (lokacja na prawie chełmińskim). Niemiecka nazwa wsi – Sommerau – pojawiła się w roku 1312. W dwanaście lat później, w 1324 roku, w Ząbrowie został sporządzony dokument regulujący granicę między posiadłościami kapitułami pomezańskiej a zakonu krzyżackiego. W 1341 roku pięć włók sołeckich w Ząbrowie sprzedała kapituła Piotrowi, sołtysowi Olbrachtowa. W 1373 roku kapituła odnowiła mieszkańcom przywilej lokacyjny. W przywileju tym mówi się, że we wsi są dwie karczmy, a każdy z karczmarzy płaci po trzy grzywny czynszu rocznie. Wolno im też też sprzedawać wyroby masarskie i piekarskie, ale w zamian muszą płacić czynsz w wysokosći jednego wiardunku. Rok wcześniej sprzedano młyn w Ząbrowie za sumę 80 grzywien oraz czynsz w wysokości sześciu łasztów zboża, pięciu grzywien i dziesięciu tuczonych świń.

Dwukrotnie, w czasie wojny głodowej i wojny trzynastoletniej Ząbrowo było kompletnie zniszczone. Przez wiele lat wieś nie podniosła się z ruiny. Dlatego też w 1519 roku kapituła zmuszona była sprzedać jedną karczmę wraz z dwoma włókami ziemi i ogrodem za sumę 150 grzywień, a drugą karczmę zlikwidować.

Założenie parafii w Ząbrowie miało miejsce w czasie drugiej lokacji w 1373 r. Wybudowano kościół, który wraz z wsią został zniszczony w roku 1414. Nowa świątynia została wybudowana w latach 1701-1702. Jest to obiekt o prostym kształcie z dachem naczółkowym i neoklasycystyczną wieżą dobudowaną w 1864. Wewnątrz strop barwnie polichromowany, klasycystyczna ambona i barokowy ołtarz, w prezbiterium współczesny obraz przedstawiający św. Jerzego zabijającego smoka. Nawa kościoła, uznanego za zabytek architektoniczny trzeciej kategorii, pochodzi z początku XVIII wieku. Zabytkiem czwartej kategorii jest jedno z gospodarstw gospodarskich. W 1924 roku wmurowano w polny głaz pamiątkowe tablicę z okazji 600 rocznicy powstania wsi i setnej rocznicy uwłaszczenia. Na ząbrowskim cmentarzu zachowały się stare nagrobki z polskimi  nazwiskami  Józefski, Rybicki, Majewski, Kukła itp.

W 1789 wieś liczyła 67 domów mieszkalnych a w 1905 roku już 788 mieszkańców. Obecnie ( w 2021 r.) wieś liczy 1167 mieszkańców. We wsi działa Gminna Biblioteka Publiczna, jest też szkoła podstawowa.

Turystyka :

Zielony szlak rowerowy prowadzący wzdłuż Kanału Elbląskiego – trasa: Elbląg (Rubno Wielkie) – Nowakowo – Kępa Rybacka – Bielnik II – Kazimierzowo – Władysławowo – Wikrowo – Jegłownik – Gronowo Elbląskie – Różany – Zwierzno – Kępniewo – Brudzędy – Stare Dolno – Święty Gaj – Kwietniewo – Rychliki – Jelonki – Lepno – Kreki – Jarnołtowo – ZalewoJerzwałdSiemiany – Piotrkowo -Starzykowo – Szymbark – Ząbrowo – Kamionka – Iława

Zabytki :

Nawa kościoła pw. Zesłania Ducha Świętego, uznanego za zabytek architektoniczny należący do trzeciej kategorii, pochodzi z początku XVIII wieku, wieża natomiast z 1864 roku. Zabytkiem czwartej kategorii jest jedno z zabudowań gospodarskich. W 1924 roku wmurowano pamiątkową tablicę w polny głaz. Okazją do tego była 600. rocznica powstania wsi i setna rocznica uwłaszczenia. Obecnie jest to kościół pw. Zesłania Ducha Świętego.

Na ząbrowskim cmentarzu zachowały się stare nagrobki z polskimi nazwiskami: Derkowski, Józefski (Josewski), Majewski, Rybicki, Kukła, Murawski, Jałowski, Granica, Tadzki (Tatzki), Laskowski. Być może należy do nich zaliczyć również nazwisko Kingerske (Kingerski).

Opracowano na podstawie :
• https://pojezierzeilawskie.pl – dostęp 2006 r.
• zdjęcia zbiory własne, Internet
• Iława z dziejów miasta i powiatu – praca zbiorowa

pojezierze iławskie, osady i wsie, bałoszyce, boreczno, buczyniec, bukowiec, chmielówka, czulpa, dobrzyki, frednowy, gajdy, gałdowo, gardzień, gardzień, gizerek, grunwald, gubławki, jaśkowo, jażdżówki, jerzwałd, kamieniec k. susza, kamionka, karnity, kwietniewo, laseczno, liksajny, liwa, ławice, łukta, makowo, małdyty, matyty, mózgowo, nowa wieś, ogrodzieniec, prątnica, rąbity, rodowo, rożek, rudzienice, rychliki, sarnówek, sąpy, siemiany, skitławki, stary dzierzgoń, stary folwark, sudwa, szałkowo, szymbark, śliwa, tabórz, tłokowisko, trupel, tynwałd, wenecja, wieprz, ząbrowo