Susz

Pojezierze Iławskie / Region / Miasta / Susz

Susz

miasto Pojezierza Iławskiego historycznym świadectwem dziejów.

Susz z lotu ptaka

Susz, Różana Góra

Susz, herb miasta

Herbem miasta Susz jest św. Rozalia – złotowłosa panna, stojąca na trzech stylizowanych wzgórzach koloru zielonego, ubrana w niebieską długą suknię. Postać zwrócona jest lekko w lewą stronę. Palcem prawej ręki wskazuje na czerwoną różę, którą trzyma w lewej dłoni. Symbolika nawiązuje do niemieckiej nazwy miasta (Rosenberg – „różana góra”, sadzenie krzewów róży podczas nadania praw miejskich). Miasto zostało wybudowane w latach 1305–1310 jako stolica kapituły pomezańskiej. 19 X 1319 roku, miasto otrzymało prawa miejskie i nazwę Rosenberg. Posiadało wówczas fosę oraz mury obronne. Od XIV do XVII w. na rynku stał ratusz. Mury miejskie ze względu na bardzo zły stan techniczny zostały rozebrane w XIX wieku. W XIX w. 

Susz został miastem powiatowym. W latach 1845–1846 wybudowano drogę do Iławy, a w 1876 r. , linię kolejową do Malborka. Ułatwiło to komunikację i umożliwiło szybszy rozwój miasta. W 1831 r. miała miejsce w mieście epidemia cholery, w wyniku której zmarło ok. 100 osób.

W XIX w. na obszarze miasta funkcjonowało kilka większych zakładów, m.in.: fabryka pieców (założona przez Piotra Kraszyńskiego), browar, rzeźnia, drukarnia (wydająca lokalną gazetę „Rosenberger Kreisblatt”, od 1894 r. „Rosenberger Kreiszeitung”. Gazeta przestała ukazywać się w 1934 roku.
W XX w. w mieście wybudowano instalację wodociągową (1914–1915), elektrownię (1921) i nową szkołę (1928–1929) oraz uruchomiono połączenia autobusowe z Zalewem i Kisielicami.

Po 1945 r. miasto liczył 500 mieszkańców, W wyniku II wojny światowej zniszczeniu uległo 60% budynków mieszkalnych i 33% budynków użyteczności publicznej. Zniszczenia sprawiły, że w 1945 r. siedzibą powiatu stała się Iława. Następuje stopniowe odbudowanie miasta. Do ciekawostek należy fakt, że brat ostatniego właściciela Januszowa, Hans graf von Lehndorf, z wykształcenia lekarz, po powrocie z niewoli podjął prace w powiatowym szpitalu zakaźnym. Opiekował się chorymi do 1947 r. tj. do czasu swojego wyjazdu do Niemiec. Swoje wspomnienia z tego okresu opisał w pamiętniku zatytułowanym Dziennik z Prus Wschodnich. 
. . . „Rosenberg, nazywany przez Polaków „Susz”, był dawniej spokojnym miasteczkiem z około 6000 mieszkańców i stanowił centrum powiatu, w którym dominowała wielka własność ziemska. Dzisiaj miasteczko leży w gruzach, ziemia jałowieje, jak okiem sięgnąć, a po większości wspaniałych pałaców pozostały ruiny i zgliszcza. W istniejących jeszcze mieszkaniach wokół zniszczonego centrum osiedliło się około 1200 Polaków, ale wydaje się, że niewielu chce tu zostać na stałe”. . .
12 września 2009 r. grupa pasjonatów historii z Towarzystwa Miłośników Ziemi Suskiej za pomocą wykrywaczy znaleziono tu 12 trzewików, czyli dolnych okuć pochwy mieczów, jakich nie ma w swoich zasobach żadne muzeum w kraju. Odkopano również kompletną popielnicę ze spalonymi kośćmi, na podstawie której postawiono hipotezę, że mamy do czynienia z cmentarzyskiem (odkryto również pozostałości stosu). Zabezpieczono również monety i odważniki, oraz elementy uzbrojenia – ostrza oszczepów i ostrogi. Odnajdywane są wciąż kolejne skarby z tamtej epoki. Wydobyto w sumie 64 szelągi.

Ta mała miejscowość w powiecie iławskim, liczba mieszkańców przekracza lekko 5,5 tysiąca. Raz w roku, na jeden weekend ta liczba zbliża się do 7 tysięcy, a może nawet ją przekracza. Miasto staje się wtedy gwarną, prawdziwą Stolicą Polskiego Triathlonu. Przez resztę roku przypomina o tym tablica informacyjna tuż przy wjeździe do miasta. Jest ona oczywiście informacją dla przyjezdnych, bo mieszkańcom o zawodach przypominać nie trzeba.

Opracowano na podstawie :
• https://pojezierzeilawskie.pl – dostęp 2009 r.
• Zdjęcia zbiory własne, Internet